Odpowiedzialność sędziów w Rumunii

Aby przeanalizować warunki i sytuacje, w których można pociągnąć do odpowiedzialności sędziów, musimy zacząć od ustawy Nr 303/2004, w której uregulowany został status sędziów w Rumunii. Ustawa ta, w tytule IV, reguluje kwestię odpowiedzialności sędziów, określa obszary odpowiedzialności i przyczyny powodujące stosowanie sankcji. W art. 94 ustawy Nr 303/2004 przewiduje się, że sędziowie i prokuratorzy odpowiadają cywilnie, dyscyplinarnie i karnie na warunkach określonych w ustawie.

Odpowiedzialność karna

Jeśli chodzi o odpowiedzialność karną, znane są przypadki, że niektórzy sędziowie i prokuratorzy zostali skazani za popełnienie różnych kategorii przestępstw, w tym przestępstw korupcyjnych i innych popełnionych podczas i w związku z pełnioną służbą. Dlatego przekonanie sędziów i prokuratorów jest niezaprzeczalnym dowodem na to, że sędziowie, którzy naruszają prawo karne, ponoszą odpowiedzialność. Jeśli chodzi o odpowiedzialność za wykroczenia, prawo nie wyłącza sędziów z odpowiedzialności za wykroczenia, tak że jeśli np. sędzia naruszy prawo drogowe dotyczące reżimu prędkości obowiązującego w niektórych odcinkach dróg, fakt ten zostanie zgłoszony i sędzia poniesie stosowną karę przewidzianą przez prawo.

Odpowiedzialność cywilna

W odniesieniu do odpowiedzialności cywilnej każdy sędzia lub prokurator może zostać pozwany cywilnie za czyny wyrządzające szkodę niezwiązane z przebiegiem pracy sędziego. Ustawa Nr 303/2004 reguluje odpowiedzialność cywilną sędziów i prokuratorów za szkody spowodowane błędami sądowymi. Odpowiednio w art. 96 ust. (1) i (7) stwierdzono, że:

•    (1) Państwo będzie odpowiadać za szkody spowodowane przez błędy sądowe.

•    (7) Po pokryciu szkody przez państwo na podstawie prawomocnego wyroku wydanego zgodnie z przepisami ust. (6) Państwo może wytoczyć powództwo o odszkodowanie przeciwko sędziemu lub prokuratorowi, który w złej wierze lub w wyniku poważnego zaniedbania popełnił błąd sądowy powodujący szkodę.

Wniosek, który wynika z tych przepisów, jest taki, że sędziowie mogą odpowiedzieć cywilnie, finansowo za popełnione przez nich błędy sądowe.

Odpowiedzialność dyscyplinarna

W kwestii odpowiedzialności dyscyplinarnej ustawa Nr 303/2004 w art. 98 stanowi, że sędziowie odpowiadają dyscyplinarnie za odstępstwa od obowiązków służbowych, a także za czyny wpływające na prestiż wymiaru sprawiedliwości, wymieniając fakty stanowiące przewinienie dyscyplinarne w art. 99 lit. a)–t).

Artykuł 99 lit. a) określa jako uchybienia „przejawy wpływające negatywnie na godność zawodu i prawdopodobieństwo lub prestiż wymiaru sprawiedliwości popełnione w trakcie wykonywania obowiązków służbowych lub poza nimi”. Treść tego przepisu wyznacza standardy postępowania nałożone na sędziów. Dla wykazania zaistnienia takiego uchybienia dyscyplinarnego wymagane jest, aby sędzia, wykonując swoją pracę i poza nią, naruszył powszechnie przyjęte standardy postępowania akceptowane przez społeczność, w której żyje lub jest zaangażowany, taką działalność. Podważa to społeczny odbiór sądownictwa jako całości – reputację sądów lub organów ściganie w przypadku prokuratury lub system prawa jako całości. W szczególności omawiane są sytuacje, w których sędzia poprzez swoje działania narusza niewątpliwe wartości moralne i powszechnie akceptowane przez społeczność, w której działa i żyje. Jako przykład takiego zachowania stanowiącego uchybienia dyscyplinarne można wskazać: agresywne zachowanie (język, przemoc fizyczna) sędziego/prokuratora, które zakłócają lub rozpalają opinię publiczną, obecność w miejscach owianych wątpliwą reputacją, powiązania z ludźmi, którzy mają złą reputację (notoryczni przestępcy, podejrzani itp.), udział w sporach publicznych, oczernianie ludzi itd.

Innym przykładem uchybienia jest sytuacja przewidziana w art. 99 lit. b). Zgodnie z tym przepisem za uchybienie dyscyplinarne uważa się naruszenie przepisów prawnych dotyczących łączenia obowiązków zawodowych z inną pracą i zakazów dotyczących sędziów i prokuratorów. Pojęcie zakazu łączenia pracy wynika z przepisów art. 5 ust. (1) ustawy Nr 303/2004: Funkcje sędziego, prokuratora, asystenta sędziego i asystenta sądowego nie mogą być łączone z innymi funkcjami publicznymi lub prywatnymi, z wyjątkiem funkcji dydaktycznych w szkolnictwie wyższym, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Możemy zatem stwierdzić, że zawód sędziego nie może być łączony z jakąkolwiek inną wynagradzaną działalnością, z wyjątkiem funkcji nauczyciela w szkolnictwie wyższym. Zaangażowanie sędziego, bezpośrednio lub pośrednio, w jakąkolwiek inną działalność mającą na celu przyniesienie mu dochodu, stanowi naruszenie dyscyplinarne.

Jeśli chodzi o kary, proporcjonalnie do wagi przewinienia, mogą to być: ostrzeżenie, obniżenie miesięcznego wynagrodzenia nawet o 25% w okresie do roku, przeniesienie dyscyplinarne na okres od roku do 3 lat do innego sądu lub innej prokuratury, a nawet natychmiastowe przeniesienie do sądu niższego szczebla; zawieszenie w czynnościach na okres do 6 miesięcy; degradacja zawodowa; złożenie z urzędu.