Czy Hiszpania nie wykonała wydanego przeciwko niej wyroku TSUE?
z Ignacio Ubaldo González Vega rozmawia
Rozmowa została przeprowadzona w dniach 22–23.1.2020 r. w związku z pojawiającymi się w Polsce opiniami, jakoby Hiszpania nie wykonała wydanego przeciwko niej 19.12.2019 r. (C-502/19) wyroku przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Sprawa ta dotyczy polityka hiszpańskiego Oriola Junquerasa Vies, byłego wiceprezydenta rządu autonomicznego Katalonii.
Od 2.11.2017 r. przebywał on w tymczasowym areszcie, w związku z postawieniem mu m.in. zarzutu zamachu stanu oraz przywłaszczenia środków publicznych. Po rozpoczęciu ustnej części postępowania karnego w tej sprawie, Oriol Junqueras Vies zgłosił swoją kandydaturę w wyborach do Parlamentu Europejskiego (PE), które odbyły się 28.4.2019 r.
W dniu 13.5.2019 r. ogłoszono, że uzyskał on mandat posła do PE. W tym czasie w dalszym ciągu przebywał w tymczasowym areszcie.
Natomiast 14.6.2019 r. Sąd Najwyższy Hiszpanii nie wyraził zgody, aby Oriol Junqueras Vies opuścił tymczasowy areszt i pod nadzorem Policji mógł dopełnić formalności w zakresie przyjęcia mandatu posła do PE.
W dniu 14.10.2019 r. Sąd Najwyższy Hiszpanii ogłosił wyrok w sprawie Oriola Junquerasa Vies, skazując go na karę 13 lat pozbawienia wolności; ponadto orzeczono wobec niego na okres 13 lat środki karne: pozbawienia praw publicznych oraz zakaz zajmowania określonego stanowiska i wykonywania określonego zawodu.
Dnia 9.1.2020 r. Druga Izba Sądu Najwyższego Hiszpanii wydała wyrok stanowiący wykonanie orzeczenia TSUE ogłoszonego 19.12.2019 r.
Czy mógłby Pan wyjaśnić jaka była kolejność wydarzeń w sprawie karnej prowadzonej przeciwko Oriolowi Junquerasowi Vies do momentu wydania orzeczenia przez TSUE w sprawie C-502/19 w dniu 19.12.2019 r.?
Ignacio Ubaldo González Vega: Postępowanie karne przeciwko Oriolowi Junquerasowi zakończyło się 14.10.2019 r., przed wydaniem orzeczenia przez TSUE. Został on skazany za wywołanie zamachu stanu na karę 13 lat pozbawienia wolności. Jest to wyrok ostateczny, od którego nie przysługuje żaden zwyczajny środek odwoławczy. W chwili obecnej Oriol Junqueraz przebywa w więzieniu katalońskim, gdzie odbywa orzeczoną wobec niego karę pozbawienia wolności.
Jakie obowiązki nałożył TSUE na Sąd Najwyższy Hiszpanii w wyroku z 19.12.2019 r. (C-502/19) w związku z sytuacją prawną Oriola Junquerasa Vies? Czy jednym z tych obowiązków było zwolnienie go z zakładu karnego?
I.U.G.V.: TSUE orzekł, że art. 9 Protokołu (Nr 7) odnośnie przywilejów oraz immunitetów Unii Europejskiej powinien byc rozumiany w taki sposób, że:
a) zgodnie z § 2 ww. artykułu immunitet przysługuje osobie, co do której nastąpiło oficjalne ogłoszenie, że została wybrana do Parlamentu Europejskiego, pomimo tego że osoba taka jest tymczasowo aresztowana w procesie karnym pod zarzutem popełnienia ciężkiego przestępstwa i pomimo tego, iż nie uzyskała zgody na dopełnienie niekórych z wymogów przewidzianych prawem wewnętrznym w związku z uzyskanym mandatem posła do PE. Immunitet ten przysługuje takiej osobie, także pomimo tego, że nie uzyskała ona zgody na przejazd do PE żeby wziąć udział w pierwszej sesji obrad;
b) ten immunitet powoduje, że następuje uchylenie tymczasowego aresztowania, aby umozliwić osobie, której powyższe dotyczy przemieszczenie się do Parlamentu Europejskiego, żeby wypełnić tam wszystkie formalności związane z uzyskanym mandatem posła do PE. Niemniej, jeśli sąd krajowy uważa, że tymczasowy areszt powinien zostać utrzymany, pomimo pozyskania przez oskarżonego mandatu posła do Parlamentu Europejskiego, to sąd krajowy musi w trybie pilnym zwrócić się do Parlamentu Europejskiego z wnioskiem o zawieszenie ww. immunitetu, zgodnie z art. 9 § 3 wskazanego powyżej Protokołu.
Zatem jak z powyższego wynika, TSUE podkreślił, że wyjątkowo, immunitet posła do PE, uzyskany z dniem ogłoszenia wyników wyborów, pozostaje w zgodzie z utrzymaniem środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania. Niemniej, w takiej sytuacji należy w trybie pilnym wystąpić do PE z wnioskiem o jego zawieszenie.
Czy Sąd Najwyższy Hiszpanii wykonał wyrok TSUE i w jaki sposób?
I.U.G.V.: Sąd Najwyższy Hiszpanii zwrócił uwagę, że immunitet Oriola Junquerasa nie istnieje i w związku z tym nie ma konieczności zwracać się o jego uchylenie, ponieważ proces karny wobec niego został już rozpoczęty. W tym przypadku Oriol Junqueras został wybrany na posła do PE w trakcie toczącego się przeciwko niemu procesu karnego. Od tego momentu nie przysługuje mu już immunitet i z tego powodu nie uzyskał zgody na przejazd do Parlamentu Europejskiego.
* Rzecznik prasowy jednej z pięciu organizacji zrzeszających sędziów w Hiszpanii, „Sędzie i Sędziowie dla Demokracji” (Juezas y Jueces para la Democracia – JJpD).
** Sędzia Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia; autor tłumaczenia wywiadu.