Raport Departamentu Stanu USA w zakresie przestrzegania praw człowieka względem Polski za 2017 r. – streszczenie

Od 1976 r. Departament Stanu Stanów Zjednoczonych przygotowuje coroczne raporty dotyczące przestrzegania praw człowieka w 200 krajach, w tym w Polsce. W tych raportach Departament Stanu bada, w jakim stopniu poszczególne kraje przestrzegają praw osobistych, obywatelskich, politycznych i pracowniczych, określonych w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka i innych porozumieniach międzynarodowych dotyczących tej materii.

Od 1976 r. Departament Stanu Stanów Zjednoczonych przygotowuje coroczne raporty dotyczące przestrzegania praw człowieka w 200 krajach, w tym w Polsce. W tych raportach Departament Stanu bada, w jakim stopniu poszczególne kraje przestrzegają praw osobistych, obywatelskich, politycznych i pracowniczych, określonych w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka i innych porozumieniach międzynarodowych dotyczących tej materii.

W przedmowie do tegorocznego raportu ówczesny Sekretarz Stanu USA John J. Sullivan podniósł, że wspieranie i ochrona przyrodzonych praw człowieka jest kluczową kwestią dla narodowej tożsamości Stanów Zjednoczonych i podkreślił, że rządy, które nie są w stanie albo nie chcą zapewnić realizacji praw człowieka i podważają przyrodzoną godność człowieka, zagrażają światowej stabilności i interesom Stanów Zjednoczonych.

W części raportu odnośnie przestrzegania praw człowieka dotyczącym naszego kraju, Rzeczpospolita Polska została nazwana „republiką z demokratycznym systemem wielopartyjnym”. Następnie, pokrótce scharakteryzowano strukturę władzy ustawodawczej i wykonawczej, wskazując zasady bikameralizmu i dualizmu egzekutywy.

Ostatnie wybory parlamentarne i prezydenckie zostały określone jako „uczciwe i wolne”.

Generalnie, wśród głównych zarzutów co do nieprzestrzegania praw człowieka w Polsce raport wskazuje przypadki stosowania tortur, penalizację zniesławienia, zagrożenia dla niezależności sądownictwa i niezawisłości sędziowskiej związane z ostatnimi zmianami prawa oraz przemoc motywowaną etnicznie, religijnie lub ze względu na orientację seksualną. Raport zaznacza także, że rząd polski podejmował kroki w celu zapobiegania ww. naruszeniom i wyciągał konsekwencje wobec urzędników, którzy dokonali powyższych naruszeń.

W szczegółach, na wstępie raport omawia kwestie nietykalności cielesnej, stan polskich więzień, jakość postępowania w sądach oraz restytucji mienia zagarniętego w trakcie II wojny światowej oraz przez władze komunistyczne, a także inwigilację w celu zwalczania przestępczości, przy czym działania władz polskich w zakresie restytucji mienia są określone jako „bardzo powolne”.

Stan polskich zakładów karnych jest określany jako „odpowiedni”, raport wspomina jednak, że dochodziło do niewłaściwych zachowań policji i służby więziennej w stosunku do więźniów oraz przytacza sprawę zgonu 25-latka, w stosunku do którego wrocławscy policjanci stosowali przemoc fizyczną i psychiczną.

Co do jakości postępowań sądowych, autorzy wyrażają wątpliwości względem zmian w ustroju sądownictwa, KRS i SN, a także zaznaczają, że zmiany te były krytykowane przez wiele środowisk. W sprawie prowadzenia inwigilacji raport wspomina o zaskarżonej przez RPO ustawie z 2016 r. nowelizującej reguły inwigilacji.