Artykuł 1135⁵ § 2 KPC a możliwość odmowy uznania polskiego orzeczenia ze względu na naruszenie niemieckiego porządku publicznego – glosa

Nie stanowi naruszenia niemieckiego porządku publicznego, skutkującego odmową uznania orzeczenia zgodnie z art. 34 pkt 1 rozporządzenia 44/2001¹, okoliczność, iż prawo polskie w sytuacji nieustanowienia przez zagraniczną stronę pełnomocnika do doręczeń w Polsce nie przewiduje doręczenia pism procesowych zwykłą przesyłką pocztową².

Postanowienie Trybunału Federalnego z 14.6.2012 r., IX ZB 183/09³.

Wprowadzenie

W glosowanym orzeczeniu niemiecki Trybunał Federalny (Bundesgerichtshof⁴), będący w strukturze sądownictwa niemieckiego funkcjonalnym odpowiednikiem polskiego Sądu Najwyższego, zajmował się szeregiem procesowych aspektów wydania w Polsce nakazu zapłaty przeciwko niemieckiemu pozwanemu pod kątem ich zgodności z niemieckim porządkiem publicznym. Kwestią centralną było znaczenie sankcji pozostawienia w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia pism kierowanych do zagranicznej strony, która nie ustanowiła pełnomocnika do doręczeń w Polsce (art. 1135⁵ § 2 KPC⁵). Orzeczenie BGH zapadło w sprawie o stwierdzenie wykonalności w Niemczech polskiego nakazu zapłaty, w którym to niemieckim postępowaniu jego uczestniczka podnosiła szereg zastrzeżeń względem przebiegu wcześniejszego postępowania sądowego w Polsce, kwestionując możliwość stwierdzenia wykonalności nakazu zapłaty ze względu na naruszenie niemieckiego porządku publicznego. Zabiegi te początkowo nie pozostały bez efektu, bo stwierdzenia wykonalności polskiego orzeczenia odmówił Wyższy Sąd Krajowy (Oberlandesgericht) w Hamm, którego orzeczenie zostało przez BGH zmienione.

[hidepost=1]
Orzeczenie BGH warte jest uwagi z kilku powodów. Po pierwsze, jest to istotny głos, który powinien być uwzględniany w rozpoczynającej się debacie na temat skutków przyjętego w Polsce modelu doręczeń do innych krajów członkowskich Unii Europejskiej w toku postępowania cywilnego⁶. BGH sformułował cenne uwagi dotyczące wpływu zastosowanego rodzaju doręczeń na możliwość późniejszej odmowy uznania orzeczenia w innym państwie członkowskim z uwagi na naruszenie porządku publicznego. Sformułowano je na gruncie rozporządzenia 44/2001, ale analogiczne przeszkody uznania zawierają inne instrumenty europejskiego postępowania cywilnego, a przeanalizowane problemy są wspólne dla różnych rodzajów postępowań sądowych w szeroko pojętych sprawach cywilnych⁷. Uwagi te są ważne przede wszystkim dla stron postępowań, w których stosowano dotychczas w Polsce art. 1135⁵ § 2 KPC, które to strony będą prowadziły egzekucję z uzyskanych w Polsce orzeczeń w innych państwach członkowskich. Sądy polskie mogą natomiast być konfrontowane, w ramach spraw o stwierdzenie wykonalności w Polsce orzeczeń zapadłych w innych państwach członkowskich, z analogicznymi do podniesionych w sprawie rozpatrywanej przez BGH zarzutami względem przebiegu postępowań w innych państwach członkowskich.
[/hidepost]