Czemu mają służyć oceny okresowe sędziów?
Katarzyna Zawislak -autorka jest sędzią Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu.
1 A. Łukaszewicz, Nie prowadzimy wojny z sędziami, Rzeczp. z 17.8.2009 r.
2 Ustawa z 27.7.2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych, Dz.U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.; dalej jako: PrUSP.
3 Pierwsza wersja rządowego projektu zmiany ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych z 18.5.2009 r. (do którego odnosi się opinia sporządzona przez SSP „Iustitia”), była już kilkakrotnie modyfikowana. Na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości opublikowany jest projekt z 28.1.2010 r., dostępny na: http://bip.ms.gov.pl/projekty/projekty.php#sec5 (pod poz. 8, w części dotyczącej projektów prawa państwowego), który nie jest aktualną wersją projektu, albowiem dokonano jego dalszych zmian, także w zakresie regulacji dotyczącej ocen okresowych; dalej jako: ProjZmPrUSP.
4 Opinia Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia” o projekcie ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (do projektu z 18.5.2009 r.), dostępna na: http://www.iustitia.pl/content/view/544/74.
5 Opinia Krajowej Rady Sądownictwa z 9.9.2009 r. (Nr KRS 020-12/3-09), dostępna na: www.krs.pl/admin/files/200063.pdf.
6 Dostępne na: http://bip.ms.gov.pl/przetargi/09023_ogloszenie.pdf.
7 W styczniu br. został rozstrzygnięty konkurs dotyczący „Diagnozy struktury organizacyjnej sądownictwa”. Wygrała oferta złożona przez firmę 4pi Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, która uzyskała najwyższą ocenę w liczbie punktów, przy oferowanej cenie brutto 696 986,00 zł – zob.: http://bip.ms.gov.pl/przetargi/09023_wybor.pdf.
8 Dostępna na: http://www.radalegislacyjna.gov.pl/index.php?id=500.
9 Skrytykował on także sam plan wprowadzenia ocen okresowych, podnosząc że ocena sędziów przez zewnętrznych wizytatorów może być niekompletna i sugerując, że lepszymi oceniającymi są przełożeni mający codzienny kontakt z ocenianym – zob. T. Pietryga, Sędziowie znaleźli sojusznika w rządzie, Rzeczp. z 19.2.2010 r. W odpowiedzi na artykuł Ministerstwo Sprawiedliwości wydało 22.2.2010 r. komunikat, w którym wyjaśniono, że na konferencji uzgodnieniowej, która odbyła się 10.2.2010 r., przedstawiciel zespołu Ministra Michała Boniego przyjął wyjaśnienia dotyczące kwestii opracowania nowego projektu ustawy dotyczącego ustroju sądów powszechnych i nie podtrzymał zgłoszonych uwag w tym względzie. Zdaniem Ministerstwa opracowanie projektu nowej ustawy w miejsce nowelizacji dotychczasowej byłoby zabiegiem zbędnym, skoro projekt nie ma na celu nowego ukształtowania ustroju sądów powszechnych, a ponadto znacząco przedłużyłoby proces legislacyjny zważywszy, że dyskusji i uzgodnieniom podlegałyby wówczas także regulacje, które nie budzą wątpliwości i nie powinny ulegać zmianom w stosunku do obowiązującego stanu prawnego; zob. na:
http://www.ms.gov.pl/aktualnosci.php.
10 Zob. na: http://www.krs.pl/admin/files/200280.php.
11 J. Stępień, Wymiar sprawiedliwości czeka na reformy, „Gazeta Prawna” z 2.2.2009 r.
12 Zob. E. Sawko, I. Bujak, Dyskusja: Jaki jest, a jaki być powinien ustrój sądów powszechnych, Rzeczp. z 11.8.2009 r.; P. Kijowski, Okresowe oceny sędziów: rzeczywista potrzeba czy brak rozeznania, Rzeczp. z 28.9.2009 r.; A. Kanafek, Oceny okresowe sędziów na cenzurowanym, Rzeczp. z 16.10.2009 r.; I. Bujak, E. Sawko, K. Zawiślak, Sędziów uwag kilka w związku z projektem zmian ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, MoP Nr 15/2009, s. 833 i n.; A. Łukaszewicz, Sędziowie nie obawiają się rzetelnej oceny swojej pracy. Rozmowa z Maciejem Strączyńskim, nowym prezesem Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia”, Rzeczp. z 10.2.2010 r.
13 Nowy Przewodniczący KRS – SSN Antoni Górski w wywiadzie udzielonym na łamach „Rzeczpospolitej” wyraził pogląd, że „kontrowersyjna jest propozycja dokonywania stałych, okresowych ocen każdego sędziego, z wystawianiem stopni jak w szkole. Być może system taki jest odpowiedni w służbach zorganizowanych na zasadzie podległości, ale nie w sądzie” – zob. A. Łukaszewicz, Rada to nie strażak do gaszenia emocji, Rzeczp. z 31.5.2010 r.
14 Relacja z rozmów została przedstawiona w „Komunikat Informacyjnej Sieci Iustitii” Nr 7/10 z 1.6.2010 r.; dostępna na: http://sedziowie.kei.pl/phpBB2/viewtopic.php?p=177098#177098.
15 Zob. A. Łukaszewicz, Już wiadomo, jak chcą oceniać sędziów, Rzeczp. z 3.3.2010 r.
16 Zgodnie z projektowanym art. 37d § 1 PrUSP, sędziego wizytatora powołuje prezes sądu apelacyjnego, na okres czterech lat, spośród sędziów sądu apelacyjnego lub okręgowego. Przed powołaniem sędziego do pełnienia funkcji wizytatora prezes sądu apelacyjnego zasięga opinii kolegium tego sądu. Negatywna opinia kolegium jest dla prezesa wiążąca.
17 Z podobnym pytaniem zmierzył się Andrzej Jankowski w tekście „Ankieta sprawdzi savoir-vivre sędziego”: „Dlatego w dyskusji o ocenach okresowych bardziej niepokojące jest mnożenie ocen. W resorcie, którego szef zmienia się średnio co dwanaście miesięcy, jest to zajęcie ulubione. Istnieją tam już okresowe wizytacje i lustracje sądów oraz wydziałów, mamy oceny kwalifikacji sędziów, skargi na przewlekłość postępowań i wreszcie postępowania dyscyplinarne. Dlatego jeżeli słyszę, że do tego katalogu ma dołączyć kolejny system ocen, i to, jak podkreśla resort sprawiedliwości w celu »mobilizowania sędziów do sprawnego i efektywnego postępowania przy rozpoznawaniu spraw, a także prezentowania wysokiej kultury osobistej i sposobu bycia«, zaczynam powątpiewać w jego moc sprawczą. Czy chcąc sprawdzić, czy sędzia mówi przepraszam, gdy spóźni się na salę rozpraw, trzeba od razu nowelizować ustawę o ustroju sądów powszechnych?” – zob.: http://prawo.gazetaprawna.pl/komentarze/425531,jankowski_ankieta_sprawdzi_savoir_vivre_sedziego.html.
18 K 45/07, Dz.U. Nr 9, poz. 57.
19 M. Celej, Minister może nadzorować sądy, „Gazeta Prawna” z 10.3.2009 r.
20 www.krs.pl/admin/files/100139.doc
21 Dostępne na:www.coe.org.pl