Instytucjonalizacja dialogu społecznego w sądownictwie
i zawodach prawniczych

Innymi słowy, wydaje się, że instytucjonalizacja dialogu społecznego w sądownictwie i zawodach prawniczych jest sensownym przedsięwzięciem i powinno się
w tym zakresie nawiązywać do znanej już idei konfederacji samorządów i stowarzyszeń prawniczych. Z tego względu ewentualną inicjatywę w tym zakresie można
by określić jako „III Konfederację samorządów i stowarzyszeń prawniczych”, aby podkreślić nawiązanie do poprzednich inicjatyw. Jednocześnie dzięki temu uwydatnionoby, że porozumienie traktowane jest jako cel, do którego dialog między organizacjami zawodowymi może doprowadzić, a nie jako punkt wyjścia, który wymaga jedynie technicznego dopracowania. Jednocześnie, zgodnie z tym co powiedziano powyżej o roli Ministra Sprawiedliwości, wydaje się, że dialog taki powinien być autonomiczny w tym sensie, że nie musi z konieczności obejmować strony rządowej, co oczywiście nie oznacza, że nie może zostać ona zaproszona
do uczestnictwa lub opierać swoje decyzje polityczne o efekty prowadzonego dialogu.

Konfederacja powinna mieć charakter sieci samorządów i stowarzyszeń zawodowych i, co do zasady, polegać na tym, że w sposób publiczny, także za pośrednictwem internetu, każdy jego uczestnik w sposób oficjalny ustosunkowywałby się do postulatów bądź opinii pozostałych. Zasadne wydaje się skorzystanie w tym zakresie
z doświadczeń dialogu społecznego w sferze gospodarczej, gdzie ustawa²⁹ wskazuje kilka zasad jego prowadzenia w ramach Komisji Trójstronnej, m.in. każdej
ze stron przysługuje prawo wniesienia pod obrady sprawy o dużym znaczeniu społecznym lub gospodarczym, jeżeli uzna, że jej rozwiązanie jest istotne
dla zachowania pokoju społecznego. Każda ze stron, również wspólnie z inną stroną, może zająć stanowisko w każdej sprawie dotyczącej polityki społecznej
lub gospodarczej. Każda ze stron może wezwać inną stronę do zajęcia stanowiska w sprawie, którą uzna za mającą duże znaczenie społeczne lub gospodarcze. Oczywiście wszystkie strony mogą wspólnie zawierać porozumienia. Należy założyć, że formułowanie stanowisk byłoby dobrowolne, ale oczywiście stanem idealnym byłoby, gdyby uczestnicy zobowiązali się do ich formułowania, w szczególności wezwania do jego zajęcia przez innego uczestnika. Dzięki temu dialog miałby całościowy charakter i dawałaby pełny obraz poglądów zawodów prawniczych na debatowaną problematykę.

Podsumowanie

Instytucjonalizacja dialogu społecznego w sądownictwie i zawodach prawniczych wydaje się być uzasadniona m.in. przez to, że mogłaby wysiłki na rzecz poprawy wymiaru sprawiedliwości podejmowane przez różne podmioty uczynić bardziej funkcjonalnymi. Mogłaby ona bowiem doprowadzić do zmiany jakościowej w zakresie demokratyzacji debaty dotyczącej sądownictwa i zawodów prawniczych oraz poprawy reprezentacji interesów i usprawnienia przepływu informacji, a także – poprzez ułatwienie osiągania porozumień – skutkować dośrodowiskowym konsensem mającym znaczący wpływ na legislację w tym obszarze. Jednocześnie sama idea nie jest czymś zupełnie nowym. Raczej stanowi ona zebranie doświadczeń z innych dziedzin, przede wszystkim ze sfery gospodarczej oraz z wcześniejszych prób zrzeszania samorządów i stowarzyszeń prawniczych. Doświadczenia te mogą być wykorzystane w organizowaniu dialogu społecznego wokół istniejących już wielu cennych inicjatyw, forów współpracy i dyskusji. Wydaje się jednak, że tak rozumiana instytucjonalizacja byłaby dobrowolnym przekształceniem rozproszonych wysiłków
w trwałe partnerstwo społeczne, co stanowiłoby istotną zmianę.

SUMMARY

Institutionalization of social dialogue in the judicial system and legal professions

The article discusses applicability of the notion of social dialogue in the judicial system and legal professions. One of the reasons for this is that the weakness
of a social debate in this respect makes their reforms fail. At the same time, the existence of many organized entities in the judicial system and legal professions, which may become social partners in the institutionalized social dialogue justifies the attempts to transplant thereto the experience from other areas. To this end,
the author analyses primarily how the social dialogue contributes to the consolidation of the democratic processes in connection with the concept of deliberative democracy, in effective representation of group interests, especially with a view to non-corporative models and dialogue networks, as well as in the legislative processes.

* Autor jest pracownikiem Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego i prezesem zarządu fundacji Instytut Etyki Prawniczej.

¹ Zob. http://ms.gov.pl/pl/informacje/news,5749,strategia-modernizacji-przestrzeni.html.

² Zob. m.in. P. Skuczyński, Good governance w sądownictwie i zawodach prawniczych [w:] Nowe zarządzanie publiczne i public governance w Polsce i w Europie, pod red. A. Bosiackiego,
H. Izdebskiego, A. Nelickiego i I. Zachariasza, Warszawa 2010, s. 195 i n.

³ P. Skuczyński, Trzy wizje reform sądownictwa i zawodów prawniczych [w:] Etyka prawnicza. Stanowiska i perspektywy 3, pod red. H. Izdebskiego i P. Skuczyńskiego, Warszawa 2013, s. 188 i n.