Irlandzki High Court of Justice pyta TSUE w Luksemburgu o stan praworządności w Polsce
Z informacji przekazywanych przez media po 12.3.2018 r. wynika, że podczas rozpoznawania wniosku o wydanie Polaka zatrzymanego na podstawie Europejskiego Nakazu Aresztowania wydanego przez polski sąd, irlandzki High Court of Justice powziął wątpliwości co do stanu praworządności w Polsce. Sędzia Aileen Donnelly stwierdziła, że skala zmian dokonanych w polskim systemie prawnym w ciągu ostatnich 2 lat jest tak ogromna, że można postawić tezę o „systemowym zepsuciu” praworządności.
Zapowiadając wniosek do TSUE sędzia Donnelly stwierdziła, że Komisja Europejska podjęła znaczne wysiłki na rzecz konstruktywnego dialogu, ale polskie władze nie są w ten dialog odpowiednio zaangażowane. Zwróciła uwagę, że zalecenia Komisji dla Polski są „aktem oskarżenia o zagrożeniu rządów prawa w kraju europejskim w drugiej dekadzie XXI wieku”, zaś reformy polskiego rządu „wydają się świadomym, wyrachowanym i prowokacyjnym ustawodawstwem, demontującym niezależność sądownictwa, kluczowy element rządów prawa”. Powołując się na zalecenia Komisji dla Polski i na raporty Komisji Weneckiej, stwierdziła, że: „konstytucyjność polskich ustaw nie może być rzetelnie zbadana w Polsce”, ponieważ „niezależność sądownictwa i legitymacja Trybunału Konstytucyjnego zostały poważnie podważone”. Oceniła, że gdyby zatrzymany został przekazany Polsce, będzie sądzony w ramach systemu, „w którym minister sprawiedliwości jest prokuratorem i ma możliwość podejmowania działań wobec prezesów sądów”, co może wywoływać u nich „efekt mrożący”.
Odniosła się też do zmian w SN, wymuszonych wprowadzeniem nowego wieku przejścia sędziów w stan spoczynku oraz do powołania na podstawie ostatnio zmienionych przepisów nowej KRS, której członkowie sędziowie zostali powołani przez polityków. Nawiązała także do dyskryminujących ze względu na płeć przepisów dotyczących stanu spoczynku. Stwierdziła, że wydaje się, że Polska nie akceptuje istnienia wspólnych europejskich wartości, które muszą być przestrzegane.
Dodała, że nie ma już gwarancji, że stanowione w Polsce przepisy będą zgodne z polską Konstytucją. „Ostatnie zmiany w Polsce były tak szkodliwe dla rządów prawa, że Trybunał [Sprawiedliwości UE] musi stwierdzić, że naruszono wspólną wartość rządów prawa i demokrację w Polsce”. W Polsce „podstawowe wartości, takie jak niezawisłość sądownictwa i poszanowanie konstytucji, nie są już respektowane, (…) system sprawiedliwości już nie funkcjonuje w ramach rządów prawa”. Tym samym uznała, że w Polsce jest zagrożona praworządność i demokracja, a to podważa wzajemne zaufanie, niezbędne do wykonywania Europejskich Nakazów Aresztowania.
Rozstrzygnięcie sprawy zostało wstrzymane do czasu rozpoznania pytania prawnego skierowanego do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w Luksemburgu.
Sprawę w szczegółach opisał dziennik „Irish Times”1 oraz media polskie.
(IS)
1 Opis sprawy dostępny na: https://www.irishtimes.com/news/crime-and-law/courts/high-court/high-court-judge-seeks-eu-ruling-on-effect-of-polish-law-changes-1.3424530.