Kobiety jako sędziowie a ETPCz
Artykuł podejmuje problematykę udziału kobiet w sprawowaniu władzy sądowniczej w kontekście działalności ETPCz. Na powyższe zagadnienie składają się dwa wątki rozważań: pierwszy, związany z kwestią udziału kobiet w składzie samego ETPCz i drugi, dotyczący spraw na wokandzie ETPCz, odnoszących się do rozstrzygania spraw przez sędziów – kobiety.
[hidepost]
Wprowadzenie
Zagadnienie udziału kobiet w sprawowaniu władzy, w tym także władzy sądowniczej, od co najmniej dwóch dekad jest żywo dyskutowane, tak w dyskursie publicznym, jak i literaturze specjalistycznej. Wpłynęło także na skład i działalność ETPCz. Zmiany instytucjonalne wprowadzone w tym zakresie w przypadku ETPCz wymuszają na państwach członkowskich ustalenie przejrzystych, uwzględniających perspektywę równościową procedur wyłaniania kandydatów na sędziów Trybunału.
Udział kobiet w składzie ETPCZ
Powstały w 1950 r. ETPCz, przez długi czas był zdominowany przez sędziów – mężczyzn. Dopiero w końcu lat 90. zeszłego stulecia, wraz z zachodzącą reformą funkcjonowania ETPCz, zauważono problem jego składu. Ponieważ sama Europejska Konwencja Praw Człowieka1 reguluje kwestię wyboru sędziów jedynie ogólnikowo (art. 21, 22 i 23 EKPCz), stworzenia szczegółowych zasad wyboru, uwzględniających równość płci, podjęło się Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy, wydając szereg aktów o charakterze prawnie niewiążącym.
Artykuł 22 EKPCz:
Wybór sędziów
„Sędziów wybiera Zgromadzenie Parlamentarne w odniesieniu do każdej Wysokiej Układającej się Strony, większością głosów, z listy trzech kandydatów przedstawionych przez Wysoką Układającą się Stronę”.
Już w swojej uchwale z 1999 r. Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy podkreśliło konieczność zapewnienia, by w składzie ETPCz znaleźli się przedstawiciele obu płci2. W styczniu 2004 r. przyjęto rekomendację 1649 (2004)3. Podkreślono w niej konieczność usprawnienia procedur wyłaniania sędziów ETPCz, tak by uwzględnić równowagę płci w składzie Trybunału. Przyczyn nierówności dopatrywano się w braku należytej reprezentacji kobiet w systemach sądowniczych państw-stron EKPCz. Także w styczniu 2004 r. Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy uchwaliło rezolucję 1366(2004)4, w której zastrzegło sobie prawo odmowy rozpatrywania listy kandydatów na sędziów ETPCz zgłoszonej przez konkretne państwo m.in. wówczas, gdy nie zawiera ona co najmniej jednego kandydata z każdej płci. Założono, że wybierając sędziów ETPCz należy dążyć do osiągnięcia co najmniej 40% udziału kobiet w składzie Trybunału. Parytet ten uznano za konieczny dla „wykluczenia ewentualnej stronniczości ze względu na płeć (»gender bias« – przyp. J.B.) w procesach decyzyjnych”. W przypadku, gdyby kandydat – mężczyzna posiadał równe kwalifikacje z kandydatką – kobietą, preferencja w wyborze sędziego ETPCz powinna zostać przyznana osobie przynależnej do płci nienależycie reprezentowanej w składzie ETPCz. Ten przypadek dopuszczalnej tzw. dyskryminacji pozytywnej, premiuje w obecnym stanie faktycznym kandydatki – kobiety. W późniejszych latach Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy uchwaliło jeszcze kilka rezolucji poświęconych zagadnieniu wyboru sędziów ETPCz5.
[/hidepost]