Odpowiedzialność dyscyplinarna sędziów i prokuratorów w Republice Bułgarii

Postępowanie dyscyplinarne

Przebieg postępowania dyscyplinarnego regulują przepisy⁶ ustawy o systemie wymiaru sprawiedliwości (USWS)⁷. Szczegółowo reguluje tę kwestię Rozdział XVI „Odpowiedzialność dyscyplinarna” w art. 307–328. Podlegają jej sędziowie, asesorzy sądowi, prokuratorzy i sędziowie śledczy, członkowie NRS, kierownictwo administracyjne sądów, sądów śledczych i prokuratury oraz ich zastępcy. Podstawą odpowiedzialności jest stwierdzenie naruszenia dyscyplinarnego⁸.

W art. 308 ust. 2 i 3 USWS przedstawiono ogólną definicję deliktu dyscyplinarnego: Naruszenie dyscyplinarne to zawinione niedopełnienie obowiązków służbowych, a także działanie godzące w wizerunek i prestiż sądownictwa. Następujące działania stanowią naruszenie dyscypliny: wszelkie systematyczne niedotrzymywanie terminów przewidzianych w przepisach proceduralnych; wszelkie działania lub zaniechania, które w nieuzasadniony sposób opóźniają ­postępowanie; wszelkie działania lub zaniechania, w tym naruszenie zasad Kodeksu etyki bułgarskich sędziów⁹, które szkodzą prestiżowi sądownictwa; niewykonanie innych obowiązków służbowych. Zasady odpowiedzialności stosuje się niezależnie od odpowiedzialności cywilnej, administracyjnej i karnej, jeżeli taka odpowiedzialność jest przewidziana¹⁰.

Za naruszenia dyscyplinarne przewidziano następujące rodzaje kar – dla sędziego, prokuratora, sędziego śledczego, prezesa i vice-prezesa organu sądowniczego: nagana; obniżenie podstawowego wynagrodzenia za pracę o 10–20% na okres od 6 miesięcy do roku; obniżenie stopnia¹¹ na okres od 6 miesięcy do roku; obniżenie funkcji na okres od 6 miesięcy do roku; zwolnienie z funkcji Prezesa lub Vice-Prezesa; złożenie urzędu z przyczyn dyscyplinarnych. Kary dla członków NRS są tylko dwie – nagana i złożenie z urzędu z przyczyn dyscyplinarnych¹².

Przebieg postępowania dyscyplinarnego został szczegółowo opisany w art. 310–322 USWS. W skrócie, procedura jest zdefiniowana następująco:

•    art. 310 określa początek i zakończenie postępowania dyscyplinarnego, nieprzekraczalne terminy, zawieszenie biegu terminów¹³;

•    art. 311 określa, który organ władzy karnej jest właściwy. Odpowiedni prezes ma prawo nałożyć tylko najlżejszą karę (naganę) na podstawie art. 314¹⁴;

•    art. 312 określa, kto ma prawo wszcząć postępowanie dyscyplinarne¹⁵ – odpowiedni prezes, przełożony administracyjny; Inspektor z Najwyższej Rady Sądownictwa; Minister Sprawiedliwości¹⁶.

•    art. 313 określa: prawo do bycia wysłuchanym przez osobę pociągniętą do odpowiedzialności za naruszenie dyscyplinarne (osobę) – ustnie lub poprzez pisemne wyjaśnienia, poufność danych z postępowania.

Przebieg postępowania przed NRS jest szczegółowo opisany w art. 316–320 USWS. Jest to poważna procedura, a nie lżejsza – określona w art. 314, ponieważ dotyczy nakładania wszelkiego rodzaju kar, w tym najsurowszych. Artykuły 316–317 określają terminy wszczęcia postępowania – w ciągu 7 dni od otrzymania wniosku na podstawie art. 312 poprzez złożenie instrumentu na podstawie art. 310 ust. 1; losowy wybór trzyosobowego panelu dyscyplinarnego i jego przewodniczącego (prezes Sądu Najwyższego Kasacji, prezes NSA i prokurator generalny nie mogą być w składzie); ustalenie terminu posiedzenia na 7 dni od wszczęcia postępowania dyscyplinarnego; przesyłanie transkrypcji i dowodów osobie; prawo tego ostatniego w terminie 7 dni od otrzymania zawiadomienia do wniesienia sprzeciwu na piśmie i przedstawienia dowodów¹⁷; powiadomienie osoby i wnioskodawcy.

Zgodnie z art. 318 komisja dyscyplinarna wysłuchuje daną osobę „za zamkniętymi drzwiami”, przy czym ta ostatnia ma prawo ustanowienia pełnomocnika i wnioskodawcy, jeśli są obecni. Komisja dyscyplinarna lub odpowiednio plenum NRS ma prawo zebrać wszystkie możliwe dowody. Posiedzenia mogą odbywać się na więcej niż jednym terminie, a po zakończeniu postępowania w ciągu 14 dni komisja dyscyplinarna podejmuje decyzję określającą fakty podlegające udowodnieniu, wyrażając opinię na temat okoliczności i podstawy prawnej nałożenia sankcji dyscyplinarnej, oraz proponowanie rodzaju i zakresu sankcji. Decyzje komisji dyscyplinarnej są podejmowane większością głosów ponad połowy jej członków¹⁸.

Artykuł 320 przewiduje nałożenie sankcji dyscyplinarnej przez odpowiednie kolegium NRS lub w przypadkach, gdy dana osoba jest członkiem NRS – na posiedzeniu plenum NRS. Decyzję komisji dyscyplinarnej przedstawia się przewodniczącemu odpowiedniej izby NRS wraz z aktami sprawy do natychmiastowego złożenia wspomnianej decyzji i akt sprawy do odpowiedniej izby, a następnie poddaje się je przeglądowi w ciągu 14 dni od złożenia propozycji sankcji. Podczas tego przeglądu odpowiednia izba NRS może:

1)   nałożyć sankcję zgodnie z propozycją komisji dyscyplinarnej lub, odpowiednio, wnioskodawcy;

2)   odrzucić propozycję nałożenia sankcji dyscyplinarnej przez komisję dyscyplinarną lub odpowiednio przez wnioskodawcę i:

a)   nie nakłada sankcji dyscyplinarnej,

b)  może nałożyć łagodniejszą sankcję,

c)   nałożyć surowszą sankcję¹⁹.

W przypadkach, w których postępowanie dyscyplinarne jest prowadzone na posiedzeniu plenarnym, może ono:

1)   odrzucić propozycję nałożenia sankcji dyscyplinarnej lub zwrócić się do prezydenta Republiki z propozycją na podstawie art. 129 ust. 3 pkt 5 Konstytucji;

2)   nałożyć sankcję dyscyplinarną na wybieranego członka NRS;

3)   zwrócić się do prezydenta Republiki z propozycją złożenia członka NRS z urzędu.