Prawna koncepcja „złego urodzenia” – rozwój koncepcji, terminologia i orzecznictwo zagraniczne

W niniejszym artykule analizie poddano zagadnienie poczęcia i urodzenia dziecka jako źródła odpowiedzialności cywilnej. Problem ten pojawił się już w latach 20. i 30. XX w. na gruncie orzecznictwa niemieckiego i amerykańskiego. Z czasem na określenie spraw związanych z poczęciem i urodzeniem dziecka wbrew woli kobiety wykształciły się obecnie powszechnie używane w doktrynie i judykaturze światowej terminy, a mianowicie wrongful conception, wrongful birth oraz wrongful life. Problematyka ta jest źródłem wielu kontrowersji, przede wszystkim natury moralnej i światopoglądowej, ale także prawnej. Jak wynika z obserwacji praktyki krajowej, można spodziewać się, że sprawy z tego zakresu coraz częściej pojawiać się będą również na polskich wokandach. W artykule zaprezentowano klasyfikację wymienionych wcześniej pojęć, wskazano najczęściej pojawiające się stany faktyczne stanowiące kanwę rozważań oraz przedstawiono kształtowanie się zakresu przedmiotowego i podmiotowego omawianych roszczeń w doktrynie i orzecznictwie zagranicznym.

[hidepost=1]

Problemy terminologiczne

Dyskusja toczy się wokół trzech podstawowych pojęć, zaczerpniętych z doktryny zagranicznej i w niezmienionym brzmieniu przyjętych przez polską doktrynę. Oddają one dość dobrze istotę poszczególnych powództw, z którymi wraz z postępem medycyny (szczególnie w zakresie diagnostyki prenatalnej) przyszło się zmierzyć również sądom innych krajów. Jest to rozwiązanie niepozbawione wad, ale jednak, jak się powszechnie przyjmuje, najbardziej odpowiednie1. Przemawiają za nim przede wszystkim względy natury praktycznej, gdyż proponowane niekiedy polskie odpowiedniki anglojęzycznych określeń mogą wprowadzać problemy interpretacyjne. Zamiast „wrongful conception” proponuje się pojęcie „złego poczęcia”, w miejsce „wrongful life” – „złego życia”, a „wrongful birth” – „złego urodzenia”, przy jednoczesnym stosowaniu jednego, zbiorczego określenia „złego urodzenia” na oznaczenie wszystkich trzech typów spraw2. Stosowanie polskojęzycznej terminologii bez wątpienia byłoby w naszym porządku prawnym bardziej pożądane, aczkolwiek wiązałoby się z koniecznością stosowania rozróżnienia na „złe urodzenie sensu stricto” i „złe urodzenie sensu largo”, co wydaje się nazbyt skomplikowane. W związku z powyższym, za zasadne uznaje się posługiwaniepojęciami anglojęzycznymi z jednoczesnym stosowaniem zbiorczego zwrotu „złe urodzenie”, obejmującego wszystkie trzy typy roszczeń.

[/hidepost]