Sprawozdanie z konferencji „Nowa jakość w prawie karnym” (Poznań, 10.10.2014 r.)

Dnia 10.10.2014 r. Poznański Oddział Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia” zorganizował w siedzibie Sądu Okręgowego w Poznaniu konferencję „Nowa jakość w prawie karnym”.

Podczas konferencji, ponad 80 jej uczestników – sędziów, prokuratorów oraz adwokatów, miało możliwość wysłuchania wykładów oraz uczestniczenia w dyskusji w związku z planowanymi zmianami w procedurze karnej oraz prawie karnym materialnym. Dodatkowo, w trakcie spotkania omówiona została problematyka oceny sądowo-lekarskiej obrażeń ciała dokonywana przy przeprowadzaniu dowodu z opinii biegłych z zakresu medycyny sądowej w postępowaniu karnym.

Konferencja rozpoczęła się wprowadzeniem wygłoszonym przez jej moderatora SSR Mateusza Bartoszka. Jako pierwszy z wykładowców głos zabrał Prezes Sądu Okręgowego w Poznaniu SSA Jarema Sawiński. Podczas wykładu przedstawił najważniejsze założenia reformy Kodeksu postępowania karnego, która wejdzie w życie od lipca 2015 r. Sędzia Sawiński z perspektywy praktyka orzecznika wskazał na najważniejsze zmiany w warsztacie pracy dla sędziów, oskarżycieli publicznych oraz pełnomocników procesowych, jakie pociągnie za sobą przemodelowanie procedury, wprowadzając pełną kontradyktoryjność procesu karnego, statuującego sędziego w roli arbitra oceniającego jedynie materiał przedstawiony przez strony procesowe. Znaczna część wystąpienia poświęcona została zmianom w zakresie inicjatywy dowodowej w nowej legislacji w porównaniu z obecną. Uwypuklona została zasadnicza zmiana roli sądu w tym zakresie, poprzez odejście od stosowanej obecnie praktyki uzupełniania zebranego w dotychczasowym postępowaniu przez oskarżyciela materiału dowodowego poprzez prowadzenie dowodów z urzędu w celu ustalenia prawdy obiektywnej. Prelegent poddał krytyce cały szereg rozwiązań przyjętych w nowej legislacji, w tym związanych z nadmiernym skomplikowaniem sposobu zaliczania dokumentów zgromadzonych w trakcie procesu w poczet materiału dowodowego, a także przyjętą zasadą bezterminowego równoległego orzekania przez sądy w dwóch procedurach, starej i nowej, zależnych jedynie od daty wniesienia sprawy do sądu. Wystąpienie spotkało się z żywym zainteresowaniem uczestników konferencji, którzy skierowali szereg pytań, do wszystkich poruszanych problemów wykładowca odnosił się wnikliwie.

Jako drugi referat wygłosił Prodziekan Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu prof. dr hab. Robert Zawłocki, kierujący Zakładem Prawa Karnego Materialnego. Jego wystąpienie zostało poświęcone problematyce zmian w Kodeksie karnym, które, podobnie jak zmiany Kodeksu postępowania karnego, wejdą najprawdopodobniej w życie w lipcu 2015 r. Prelegent podjął próbę obrony wprowadzanej przez ustawodawcę radykalnej zmiany prawa materialnego w zakresie nowelizacji sankcji. Uczestnicy konferencji z zainteresowaniem wysłuchali uwag dotyczących przyświecającej ustawodawcy chęci zmiany filozofii polityki karnej poprzez zastąpienie orzekania kar pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na rzecz kar ograniczenia wolności oraz grzywny. Profesor powoływał się na system kar wymierzanych obecnie w Niemczech w ujęciu procentowym, wskazując jednocześnie, że zmiany wypierające karę pozbawienia wolności w Polsce na rzecz różnorodzajowej w nowej formie kary ograniczenia wolności oraz dominującej w nowej legislacji kary grzywny muszą następować liniowo, nie skokowo. Wystąpienie zakończyła dyskusja z uczestnikami konferencji, w ramach której pojawiły się głosy obawy co do rzeczywistej możliwości skutecznego wykonywania orzeczonej kary ograniczenia wolności w zmienionej formie i kary grzywny w aktualnych realiach wykonywania tych kar.

Ostatnim prelegentem był Kierownik Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu dr hab. n. med. Czesław Żaba. W trakcie swojego wystąpienia wykładowca zwrócił uwagę uczestników konferencji na problemy nadmiernego często kategoryzowania obrażeń ciała przez lekarzy udzielających pokrzywdzonym pomocy po zdarzeniu, co przekłada się na przyjmowanie w stawianych zarzutach sprawcom błędnej surowszej kwalifikacji prawnej. Biegły Czesław Żaba omówił ciekawe przypadki weryfikacji takich ocen będących nadrozpoznaniem przez biegłych z zakresu medycyny sądowej podczas wydawania opinii na potrzeby postępowania karnego. Zainteresowanie wzbudziły uwagi dotyczące pracy biegłego sądowego. Dla uczestników konferencji wykład ten był niepowtarzalną możliwością zapoznania się z tajnikami warsztatu pracy specjalisty, z której efektów w postaci opinii z zakresu medycyny sądowej, jako sędziowie, oskarżyciele lub obrońcy, wielokrotnie korzystają na potrzeby procesu karnego.

* Autor jest aplikantem adwokackim w Izbie Adwokackiej w Poznaniu.