Sprawozdanie ze szkolenia „Odpowiedzialność dyscyplinarna sędziów”

Przy okazji wystąpienia sędziego Marczyńskiego uzyskaliśmy pewne dane statystyczne otrzymane z Ministerstwa Sprawiedliwości. I tak, uczestnicy szkolenia dowiedzieli się, że na przestrzeni ostatnich kilku lat, począwszy od 2008 r., liczba spraw, w których wszczęto postępowania dyscyplinarne wobec sędziów wykazuje tendencję spadkową.
W 2008 r. wszczęto w stosunku do sędziów 58 postępowań dyscyplinarnych, z czego 25 spraw dotyczyło zarzutu uchybienia godności urzędu, a 33 sprawy dotyczyły zarzutu popełnienia przewinienia służbowego, w tym oczywistej i rażącej obrazy przepisów prawa. W 2008 r. w 3 sprawach orzeczono karę złożenia z urzędu, w 16 sprawach wymierzono karę upomnienia, w 9 sprawach karę nagany, w jednej sprawie wymierzono karę usunięcia z zajmowanej funkcji, a w 3 sprawach karę przeniesienia sędziów na inne miejsce służbowe. Należy więc przyjąć, że w pozostałych sprawach zapadły wyroki uniewinniające lub umorzono postępowanie, ale takich danych Ministerstwo Sprawiedliwości nie przedstawiło. Natomiast w 2011 r. wszczęto w stosunku do sędziów 43 postępowania dyscyplinarne, z czego 8 zakończyło się uniewinnieniem, w 2 sprawach orzeczono karę złożenia z urzędu, w 8 sprawach odstąpiono od wymierzenia kary, 5 spraw umorzono z powodu przedawnienia, zaś w pozostałych sprawach wymierzono inne kary dyscyplinarne, począwszy od upomnienia po przeniesienie na inne miejsce służbowe.

Drugim wykładowcą był sędzia Sądu Najwyższego Wiesław Kozielewicz, od lat zajmujący się tematyką odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów, który omówił problematykę tego zagadnienia. Przedstawił rys historyczny i strukturę sądownictwa dyscyplinarnego począwszy od 1990 r. Mieliśmy możliwość przypomnieć sobie, że w pierwotnej formule sądownictwo dyscyplinarne charakteryzowała kadencyjność, a sędziowie orzekający w tego rodzaju sprawach pochodzili z wyboru. Ponadto, Pan Sędzia zaznaczył, że w latach 90. XX w. postępowania dyscyplinarne sędziów toczyły się z wyłączeniem jawności.

Znaczną część wykładu sędzia Wiesław Kozielewicz poświęcił specyficznym cechom instytucji odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów. Scharakteryzował podstawowe, z punktu widzenia praktyki, instytucje dyscyplinarnego prawa materialnego, nawiązując także do Zbioru Zasad Etyki Zawodowej Sędziów. Przedstawił i zanalizował kwestie szczegółowe dotyczące przebiegu postępowania dyscyplinarnego sędziów omawiając przebieg poszczególnych etapów tego postępowania, instytucję zawieszenia w czynnościach służbowych i zwracając jednocześnie uwagę na konieczność szybkiego oraz sprawnego przeprowadzenia tego rodzaju postępowań. Prowadzący tę część szkolenia podkreślił również, że w postępowaniu dyscyplinarnym sędziów niedopuszczalne jest stosowanie wobec nich środków zapobiegawczych. Wspomniał, że w 2007 r. zrodził się pomysł Rzecznika Praw Obywatelskich, który przybrał formę projektu ustawy, utworzenia ogólnopolskiego sądu dyscyplinarnego dla prawników i wyposażenia tego sądu w prawo tymczasowego aresztowania. Ponadto, sędzia Kozielewicz przedstawił najczęściej występujące przewinienia dyscyplinarne sędziów, jak również wskazał na te specyficzne. W trakcie wykładu omówił również wybrane sprawy postępowań dyscyplinarnych w innych krajach, zarówno w Europie, jak i na świecie. Mieliśmy możliwość przekonać się, że na tle spraw dyscyplinarnych sędziów z innych państw europejskich, jak i pozaeuropejskich, Polscy sędziowie nie charakteryzują się szczególną inwencją, a nawet można uznać, iż są wyjątkowo poprawni.

Uczestnicy szkolenia mogli wymienić poglądy na temat przedstawianych stanów faktycznych, jak i orzecznictwa sądów dyscyplinarnych. Spotkanie stanowiło okazję, by dowiedzieć się, że przykładowo rozważano wszczęcie lub wszczęto postępowania dyscyplinarne wobec sędziego, który: przebywał na plaży nudystów w tzw. „stroju klubowym”, uczestniczył w meczu piłkarskim zasiadając na tzw. „żylecie”, wykonywał prace rolne zwożąc siano do stodoły położonej w pobliżu sądu, złożył poręczenie osobiste za oskarżonego, pobierał dodatek za patronat nad aplikantami, nie wykonując czynności patrona.

Poza merytoryczną częścią szkolenia jego uczestnicy doświadczyli także wielu atrakcji, które zapewnili organizatorzy, nie tylko dzięki naturalnym urokom Beskidu Śląskiego.

Wojciech Buchajczuk – autor jest kierownikiem sekcji wykonawczej III Wydziału Karnego Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy, Wiceprezesem zarządu Oddziału w Warszawie oraz członkiem zarządu SSP „Iustitia”.