System sądownictwa w Republice Litewskiej

Status sędziego w Republice Litewskiej

Funkcje i status sędziego reguluje ustawa o sądach RL, a także Kodeks etyki sędziego. Na funkcję sędziego sądu rejonowego i okręgowego, a także sądu okręgowego administracyjnego i Naczelny Sąd Administracyjny Litwy, powołuje Prezydent RL, na sędziego sądu apelacyjnego Litwy powołuje Prezydent RL z kontrasygnatą Sejmu RL. Na sędziego Sądu Najwyższego Litwy powołuje Sejm na wniosek Prezydenta RL. Na funkcję sędziego powołuje się na okres do 65. roku życia. Kandydat na sędziego bezwarunkowo ma spełniać następujące wymagania:

• obywatelstwo Republiki Litewskiej;
• pełna zdolność do czynności prawnych;
• wyższe uniwersyteckie wykształcenie prawnicze (bakałarza i magistra);
• spełnianie wymogów przewidzianych w ustawach szczególnych, jak otrzymanie świadectwa wiarygodności lub pozwolenia dostępu do informacji utajnionych;
• co najmniej pięcioletni staż pracy w charakterze prawnika;
• złożenie egzaminu sędziowskiego;
• nieskazitelna reputacja; osoba nie może być uznawana za posiadającą nieskazitelną reputację, jeżeli była skazana za dokonanie przestępstwa, zwolniona ze stanowiska sędziego, prokuratora, notariusza, komornika, policjanta lub służby państwowej za wykroczenia służbowe, a od momentu zwolnienia nie minął pięcioletni okres, a ponadto jeśli nadużywa alkoholu, narkotyków lub substancji psychotropowych, bądź nie odpowiada wymaganiom Kodeksu etyki sędziego.

Od egzaminu sędziowskiego zwolnione są osoby, które posiadają stopień doktora lub doktora habilitowanego nauk prawnych.

Do sądu okręgowego lub okręgowego sądu administracyjnego może awansować sędzia posiadający staż nie mniejszy niż 5 lat jako sędzia sądu rejonowego, a także doktor lub doktor habilitowany nauk prawnych, posiadający staż pracy pedagogicznej nie mniejszy niż 5 lat. Do Sądu Apelacyjnego Litwy lub Sądu Naczelnego Administracyjnego Litwy może awansować sędzia posiadający nie mniejszy niż czteroletni staż na stanowisku sędziego sądu okręgowego lub okręgowego administracyjnego, bądź też jako doktor lub doktor habilitowany nauk prawnych, posiadający nie mniejszy niż ośmioletni staż pracy pedagogicznej w dziedzinie prawa. Sędzią Sądu Najwyższego Litwy ma prawo być sędzia posiadający nie mniejszy niż ośmioletni staż na stanowisku sędziego sądu okręgowego lub okręgowego sądu administracyjnego, a także sędzia posiadający nie mniejszy niż pięcioletni staż na stanowisku sędziego Sądu Apelacyjnego Litwy lub Sądu Naczelnego Administracyjnego Litwy oraz doktor lub doktor habilitowany nauk prawnych, posiadający nie mniejszy niż dziesięcioletni staż pracy pedagogicznej w dziedzinie prawa. Sędzia traci funkcję sędziego po osiągnięciu wieku 65 lat, po zrzeczeniu się funkcji sędziego, z uwagi na stan zdrowia lub przeniesieniu go do innej pracy za jego zgodą, lub kiedy swoim zachowaniem naruszy dobre imię sędziego, a także gdy w stosunku do sędziego uprawomocnia się sądowy wyrok skazujący. Ponadto, utrata statusu sędziego następuje w przypadku wyboru na każde inne stanowisko (np. po wybraniu do Sejmu, także na każde inne stanowisko niezwiązane z obowiązkami sędziego).