Tryb rozpatrywania skarg i wniosków
Zgodnie z art. 63 Konstytucji RP, każdy ma prawo składać petycje1, wnioski i skargi w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą do organów władzy publicznej oraz do organizacji i instytucji społecznych w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej. Niniejszy artykuł przedstawia zasady składania i rozpatrywania skarg i wniosków dotyczących poszczególnych pracowników oraz danych sądów, z uwzględnieniem kwestii zasadności przyjmowanie przez prezesa sądu stron w sprawach skarg i wniosków.
Zasady rozpatrywania skarg i wniosków dotyczących poszczególnych pracowników oraz danych sądów
Tryb rozpatrywania petycji, wniosków i skarg określa ustawa. „Pod pojęciem prawa do wystąpienia ze skargą rozumie się najczęściej uprawnienie jednostki lub grupy jednostek do wystąpienia zawierającego w swej treści krytykę określonych zachowań, praktyk lub zjawisk bezpośrednio lub pośrednio dotykających występującego, skierowanego do podmiotu będącego za nie odpowiedzialnym lub do jednostki nadrzędnej pod nim. Natomiast pod pojęciem prawa do zgłoszenia wniosku rozumie się najczęściej uprawnienie jednostki lub grupy jednostek do wystąpienia, którego celem jest przedstawienie propozycji usprawnienia funkcjonowania podmiotów, do których jest skierowane, albo też do zmiany istniejącego stanu prawnego lub faktycznego”2.
[hidepost=1]
Do czasu wejścia w życie przepisów ustawy z 18.8.2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw3 zagadnienie skarg i wniosków na działalność sądów powszechnych regulował § 564 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 23.2.2007 r. – Regulamin urzędowania sądów powszechnych5, który wprawdzie wprost nie został uchylony, lecz, jak się wydaje, utracił moc 28.3.2012 r.6
Wejście w życie, w marcu 2012 r. części przepisów ZmPrUSP wprowadziło zmiany w obowiązujących przepisach, m.in. zmieniona została ustawa z 27.7.2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych7. W Dziale I „Sądy powszechne” dodano Rozdział 5a „Tryb rozpatrywania skarg i wniosków”. W konsekwencji, zmianie uległy zasady rozpatrywania skarg i wniosków dotyczących poszczególnych pracowników oraz danych sądów. Obecnie wpływające do sądu skargi i wnioski rozpoznawane są nie jak to miało miejsce dotychczas, a więc na zasadach określonych w KPA, lecz w oparciu o przepisy art. 41a–41e PrUSP oraz przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 9.5.2012 r. w sprawie skarg i wniosków dotyczących działalności sądów powszechnych8. Rozpatrywanie skarg i wniosków dotyczących sądu pozostało w gestii monokratycznego organu sądu – prezesa sądu, jako czynność w zakresie administracji sądowej (§ 32 RegUrzSPR). Składanie skarg i wniosków jest wolne od opłat.
Prawo do składania skarg i wniosków ma charakter odformalizowany. W postępowaniu tym nie ma pojęcia strony, co wynika z braku wymogu posiadania legitymacji procesowej do udziału w tym postępowaniu. Postępowanie w sprawie skarg i wniosków jest, podobnie jak w dotychczasowej regulacji, postępowaniem kontrolno-postulacyjnym, które cechuje brak szczególnego statusu adresatów decyzji.
Skargi i wnioski rozpatruje się bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie miesiąca od daty ich wpływu. Załatwienie skargi lub wniosku powinno nastąpić przez „przygotowanie danych o rozstrzygnięciu, które powinny być zamieszczone w zawiadomieniu jako uwidocznienie wyniku postępowania. Załatwienie zaś sprawy, której dotyczyła skarga lub wniosek, może mieć formę bardzo zróżnicowaną (polecenie służbowe, wewnętrzne zarządzenie, decyzja administracyjna, zarządzenie organu administracji sądowej)”9.
Postępowanie w sprawie skarg i wniosków jest postępowaniem jednoinstancyjnym. Skarżącemu lub wnioskodawcy nie przysługuje prawo do zaskarżania niesatysfakcjonującej odpowiedzi. Złożenie nowej skargi lub wniosku nie będzie ponowieniem skargi lub wniosku, lecz powinno zostać potraktowane jako nowa skarga lub wniosek.
Skarga dotycząca działalności sądów, skierowana do innych organów władzy publicznej, podlega przekazaniu do rozpatrzenia prezesowi właściwego sądu lub też Krajowej Rady Sądownictwa w przypadku skargi na działalność prezesa sądu apelacyjnego. Jeżeli skarga lub wniosek dotyczy działalności administracyjnej sądu, organ właściwy do ich rozpatrzenia, uznając skargę lub wniosek za uzasadniony, podejmuje lub zleca czynności z zakresu nadzoru nad działalnością administracyjną sądów.
Skarga w zakresie, w jakim zawiera wniosek o pociągnięcie sędziów do odpowiedzialności dyscyplinarnej, podlega niezwłocznie przekazaniu właściwemu rzecznikowi dyscyplinarnemu albo zastępcy rzecznika dyscyplinarnego. Rzecznik, po wstępnym wyjaśnieniu okoliczności podniesionych w skardze, może podjąć czynności dyscyplinarne z własnej inicjatywy. O sposobie załatwienia skargi rzecznik dyscyplinarny zawiadamia skarżącego oraz organ, który przekazał mu skargę. W takiej sytuacji przepisów art. 114 § 5–7 PrUSP nie stosuje się.
Szczegółowy tryb i organizację przyjmowania oraz rozpatrywania skarg i wniosków dotyczących działalności sądów powszechnych określa SkSPR. Zgodnie z tymi przepisami, skargi i wnioski przyjmują pracownicy biura podawczego10 lub innej komórki organizacyjnej wskazanej przez prezesa sądu (np. punktu obsługi interesantów)11. Skargi i wnioski mogą być wnoszone na piśmie, za pomocą środków komunikacji elektronicznej, a także w formie ustnej do protokołu. W protokole tym zamieszcza się datę wniesienia skargi lub wniosku, imię, nazwisko (nazwę) i adres skarżącego lub wnioskodawcy, zwięzłą treść skargi lub wniosku oraz, w razie potrzeby, sygnaturę akt sprawy, której dotyczy skarga lub wniosek. Protokół podpisuje skarżący lub wnioskodawca oraz pracownik przyjmujący skargę lub wniosek. Na żądanie skarżącego lub wnioskodawcy pracownik przyjmujący skargę lub wniosek zobowiązany jest potwierdzić przyjęcie tego dokumentu.
[/hidepost]