Wizyta w Polsce Specjalnego Sprawozdawcy ONZ
W dniach 23–27.10.2017 r. przebywał w Polsce z oficjalną wizytą Diego García-Sayán1, Specjalny Sprawozdawca ONZ, oceniający wpływ kryzysu konstytucyjnego na skład, funkcjonowanie Trybunału Konstytucyjnego oraz konsekwencje wielowymiarowej reformy systemu sądownictwa. Podczas wizyty, która odbyła się na zaproszenie władz Polski, Diego García-Sayán spotkał się z przedstawicielami rządu, parlamentu, sędziami, prawnikami, adwokatami i prokuratorami, a także przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego, świata nauki, agend ONZ, organizacji regionalnych i kręgów dyplomatycznych. W jednym ze spotkań uczestniczyli także przedstawiciele Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia”. Podczas konferencji prasowej, która odbyła się 27.10.2017 r. w Warszawie Specjalny Sprawozdawca ONZ podzielił się swoimi wstępnymi obserwacjami, natomiast w czerwcu 2018 r. przedstawi Radzie Praw Człowieka ONZ w Genewie całościowy raport zawierający ostateczne ustalenia i rekomendacje dla Polski.
Zdaniem Diego García-Sayán: „Niezależność systemu sądownictwa oraz innych kluczowych standardów demokracji, takich jak trójpodział władzy, są obecnie zagrożone”. Reforma i modernizacja instytucji wymiaru sprawiedliwości to zasadny cel każdego rządu w każdym państwie. Wszelkie reformy winny jednak prowadzić do wzmocnienia, a nie osłabienia niezależności systemu sądownictwa”. Trybunał Konstytucyjny to pierwsza ofiara reformy. Trybunał nadal istnieje, ale jego niezależność oraz legitymizacja zostały w sposób istotny osłabione”.
Specjalny Sprawozdawca ONZ zaapelował do wszystkich sił politycznych, by w dobrej wierze przystąpiły do konstruktywnego dialogu w celu przywrócenia autorytetu Trybunału Konstytucyjnego oraz jego roli jako gwaranta nadrzędności Konstytucji.
„Zagrożone jest również funkcjonowanie Sądu Najwyższego. Podejmowane obecnie reformy mogą potencjalnie osłabić niezależność Sądu Najwyższego, jego zdolności do przestrzegania zasad trójpodziału władzy oraz obrony i promowania praw człowieka” – stwierdził w swoim oświadczeniu wydanym na zakończenie misji.
„Poważne obawy wzbudzają same rozmowy o tak istotnym akcie prawnym prowadzone za zamkniętymi drzwiami. Wszelkie działania ustawodawcze dotyczące nadrzędnego organu wymiaru sprawiedliwości powinny być przedmiotem otwartej i transparentnej debaty”.
Diego García-Sayán wyraził szczególne zaniepokojenie proponowanym obniżeniem obowiązkowego wieku emerytalnego sędziów SN: „Jeśli przepis ten wejdzie w życie, dojdzie do jawnego złamania zasady nieusuwalności sędziów. Około 40% sędziów zostanie zmuszonych do przejścia w stan spoczynku, wraz z Pierwszą Prezes Sądu Najwyższego” dodał.
(IS)
1 Nota prasowa dostępna na: http://www.unic.un.org.pl/specjalny-sprawozdawca/nota-prasowa:-polski-wymiar-sprawiedliwosci-zagrozony-twierdzi-ekspert-onz/3103; http://www.unic.un.org.pl/unic-activities/konferencja-prasowa-specjalnego-sprawozdawcy-onz-ds-niezaleznosci-sedziow-prawnikow-i-adwokatow/3100