Sprawozdanie z konferencji „Nagrywanie rozpraw – niebezpieczeństwo czy szansa?”  Warszawa 24.9.2010 r.

W dniu 24.9.2010 r. w Warszawie odbyła się debata, której temat został zaczerpnięty z tytułu opublikowanego w pierwszym numerze Kwartalnika artykułu Wojciecha Łukowskiego: „Nagrywanie rozpraw – niebezpieczeństwo czy szansa”. Konferencja została zorganizowana przez Wydawnictwo C. H. Beck we współpracy ze SSP „Iustitia”. Celem spotkania była debata merytoryczna połączona z prezentacją nowego tytułu czasopisma dla sędziów, będącego wspólnym projektem organizatorów.

Konferencję rozpoczął Paweł Esse – Dyrektor Naczelny Wydawnictwa C. H. Beck – krótko przedstawiając misję Wydawnictwa polegającą na pomocy różnym środowiskom prawniczym w niezbędnym w wykonywanej profesji rozwoju i aktualizacji wiedzy, a co za tym idzie w kształtowaniu lepszego prawa. Wyraził podziękowanie dla osób, które powierzyły Wydawnictwu współtworzenie czasopisma, którego ambicją jest zarówno bogata część merytoryczna, jak i prezentacja problemów środowiska sędziowskiego, a następnie powitał gości, w tym obecną na sali sędzię Marię Teresę Romer. Następnie głos zabrał sędzia dr Krystian Markiewicz – Redaktor Naczelny Kwartalnika „Iustitia”, pełniący rolę moderatora spotkania. W pierwszej kolejności również powitał gości oraz złożył podziękowanie Wydawnictwu C. H. Beck za podjętą współpracę, a następnie przedstawił profil czasopisma, które – jak podkreślono w haśle służącym jego promocji – ma być pismem o sędziach i sądownictwie, posiadającym nowatorską formułę, ale i odwołującym się do przedwojennych tradycji piśmienniczych, zawierającym część naukowo–literacką oraz prezentację aktualności z życia sądowego, otwartym dla szeroko rozumianego środowiska prawniczego.

Pierwszą merytoryczną prezentację przedstawiła dr Sylwia Kotecka, adiunkt w CBKE WPAiE Uniwersytetu Wrocławskiego. W swoim wystąpieniu omówiła cel i zakres nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego dokonanej ustawą z 29.4.2010 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 108, poz. 684), która weszła w życie 1.7.2010 r., czyli zasady sporządzania tzw. protokołów elektronicznych. Podkreśliła, że potrzeba wprowadzenia omawianej regulacji wyniknęła z krytyki dotychczasowego sporządzania protokołów z posiedzeń sądowych, ustawodawca przyjął, że należy wprowadzić taką metodę protokołowania posiedzenia jawnego, która pozwoli na utrwalenie niewystylizowanej wypowiedzi uczestników postępowania cywilnego, a więc nastąpi rezygnacja z dyktowania przez przewodniczącego treści protokołu. Ustawodawca stwierdził, że protokół elektroniczny w postaci nagrania dźwięku bądź obrazu i dźwięku umożliwi przewodniczącemu lepszą ocenę wybranego materiału dowodowego i przez to, że wypowiedzi świadków bądź też innych osób, które stanęły przed sądem, nie będą przerywane poprzez konieczność dyktowania protokolantowi treści protokołu, czas trwania posiedzenia ulegnie skróceniu. Protokół sporządza protokolant pod kierunkiem przewodniczącego, tak, jak było do tej pory, i to na nim ciąży większość obowiązków związanych z zapisem dźwięku bądź obrazu i dźwięku, zapis obrazu albo obrazu i dźwięku jest protokołem wywierającym takie same skutki prawne jak sporządzany protokół pisemny, będzie również dokumentem urzędowym. Prelegentka zwróciła uwagę, że sformułowanie „protokół elektroniczny” nie zostało wprowadzone do KPC, w ustawie jest mowa o zapisie dźwięku lub obrazu i dźwięku, natomiast powszechnie używany jest wyżej wskazany termin. Oprócz zapisu dźwięku bądź obrazu i dźwięku, którego sporządzanie stanowić ma zasadę, protokolant pod kierunkiem przewodniczącego będzie sporządzał tzw. protokół skrócony (kolejne sformułowanie z języka potocznego), zawierający te elementy, które obecnie zawiera protokół pisemny, z wyjątkiem ustalenia przebiegu postępowania dowodowego i jego wyniku. W sytuacji, gdy względy techniczne będą uniemożliwiały sporządzenie protokołu elektronicznego, należy sporządzić protokół pisemny na dotychczasowych zasadach. Protokół sporządzony za pomocą urządzeń rejestrujących dźwięk lub obraz i dźwięk protokolant podpisuje podpisem elektronicznym gwarantującym identyfikację osoby protokolanta oraz rozpoznawalność późniejszych zmian w zapisie, z kolei protokół skrócony i protokół sporządzony pisemnie podpisują przewodniczący i protokolant. W wystąpieniu podkreślono, że wiele wątpliwości budzi kwestia transkrypcji, a więc pisemnego przekładu nagrania dźwięku bądź obrazu i dźwięku, gdyż może być ona sporządzana wyłącznie na zarządzenie prezesa sądu, które może zostać podjęte na skutek wniosku przewodniczącego. Transkrypcja stanowi jedynie załącznik do protokołu, nie podlega prostowaniu bądź uzupełnieniu, będzie można ją skorygować jeżeli ujawnią się rozbieżności pomiędzy treścią transkrypcji a treścią zapisu dźwięku bądź obrazu i dźwięku. Protokół elektroniczny również nie będzie podlegał sprostowaniu, będzie natomiast podlegał uzupełnieniu, jeżeli np. z przyczyn technicznych część wypowiedzi osoby stawającej przed sądem nie zostanie nagrana. Kwestię udostępniania stronom i uczestnikom postępowania tak sporządzonego protokołu reguluje art. 9 KPC, będą oni mogli otrzymać jedynie zapis dźwięku na nośniku, ewentualnie w przyszłości planuje się udostępnianie protokołu elektronicznego za pomocą systemu teleinformatycznego, a w sądach będą też specjalnie przygotowane miejsca, gdzie będzie można protokół elektroniczny odsłuchać lub obejrzeć (sąd będzie jedynym miejscem, gdzie strona lub uczestnik postępowania będzie mógł także zapoznać się z zapisem wizualnym bez możliwości kopiowania). Nowa forma protokołowania ma być wprowadzana etapami w latach 2010–2012.