Warunkowe umorzenie postępowania w sprawach o przestępstwa z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii a orzeczenie przepadku

Środkiem reakcji karnoprawnej stosowanym wobec sprawców niektórych czynów przestępnych przewidzianych w przepisach ustawy z 29.7.2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii¹ może być warunkowe umorzenie postępowania. Przedmiotem wspomnianych przestępstw mogą być zabezpieczone w toku postępowania karnego środki odurzające lub substancje psychotropowe. W związku z tym w niniejszym artykule przedmiotem analizy jest zagadnienie, czy w razie zastosowania instytucji warunkowego umorzenia postępowania sąd może orzec przepadek przytoczonych środków lub substancji. Bardzo często w praktyce wymiaru sprawiedliwości dochodzi jednak również do takiej sytuacji, gdy przedmioty czynów przestępnych określonych w przepisach ­NarkU zostały zabezpieczone u sprawcy wraz z innymi rzeczami, które służyły lub były przeznaczone do ich popełnienia. W dalszej kolejności poddano pod rozwagę, czy rozstrzygnięciu procesowemu polegającemu na warunkowym umorzeniu postępowania może towarzyszyć orzeczenie przepadku przedmiotów, które były przeznaczone lub służyły do popełnienia czynów określonych w przepisach ­NarkU. Celem uzupełnienia uwag materialnoprawnych, należało udzielić odpowiedzi na pytanie dotyczące kwestii procesowej, a mianowicie w jakich stadiach postępowania karnego w przypadku warunkowego umorzenia postępowania karnego może zostać zastosowany przepadek przedmiotów przestępstwa, a także przepadek narzędzi przestępstwa.
[hidepost]

Wprowadzenie

Środkiem reakcji karnoprawnej stosowanym wobec sprawców niektórych czynów przestępnych przewidzianych w przepisach NarkU może być warunkowe umorzenie postępowania. Wspomniana instytucja może mieć zastosowanie w przypadku tych przestępstw przewidzianych w przepisach NarkU, których ustawowe zagrożenie karą nie przekracza 3 lat pozbawienia wolności (art. 66 § 2 KK)². Ponadto, w razie spełnienia przesłanek określonych w art. 72 ust. 2 NarkU, warunkowe umorzenie postępowania może wchodzić w grę w przypadku przestępstw przewidzianych w przepisach ­NarkU, których ustawowe zagrożenie karą nie przekracza 5 lat pozbawienia wolności (art. 72 ust. 4 zd. 1 NarkU)³.

Przedmiotem wspomnianych przestępstw mogą być zabezpieczone w toku postępowania karnego środki odurzające lub substancje psychotropowe. W związku z tym w niniejszym opracowaniu przedmiotem analizy należy uczynić zagadnienie, czy w razie zastosowania instytucji warunkowego umorzenia postępowania sąd może orzec przepadek przytoczonych środków lub substancji. Bardzo często w praktyce wymiaru sprawiedliwości dochodzi jednak również do takiej sytuacji, gdy przedmioty czynów przestępnych określonych w przepisach NarkU zostały zabezpieczone u sprawcy wraz z innymi rzeczami, które służyły lub były przeznaczone do ich popełnienia.

Wobec powyższego, w dalszej kolejności w niniejszym opracowaniu należy również rozważyć, czy rozstrzygnięciu procesowemu polegającemu na warunkowym umorzeniu postępowania może towarzyszyć orzeczenie przepadku przedmiotów, które były przeznaczone lub służyły do popełnienia czynów określonych w przepisach NarkU.

Podjęta w niniejszym opracowaniu analiza wskazanych na wstępie zagadnień jest uzasadniona z uwagi na ich istotne znaczenie z punktu widzenia praktyki organów wymiaru sprawiedliwości rozpoznających sprawy o przestępstwa określone w przepisach NarkU. Podkreślić należy, że nie były one do tej pory przedmiotem rozważań w literaturze, jak również brak jest opublikowanych orzeczeń sądów powszechnych⁴, a także orzeczeń Sądu Najwyższego dotyczących tej problematyki.

Przedmioty przestępstwa

Podstawy przepadku przedmiotów przestępstwa jako środka karnego, a także jako środka zabezpieczającego, zostały przewidziane w Kodeksie karnym. W przepisach ­NarkU wprowadzono jednak szczególne podstawy nakazujące orzeczenie przepadku środków odurzających lub substancji psychotropowych stanowiących przedmiot czynności wykonawczej czynów zabronionych określonych w przepisach NarkU.

Podejmując próbę określenia podstawy prawnej umożliwiającej orzeczenie przepadku przedmiotów przestępstwa w razie warunkowego umorzenia postępowania karnego, należy zatem w pierwszej kolejności odwołać się do przepisów NarkU. Z tego punktu widzenia trzeba już w tym miejscu wyrazić zapatrywanie, według którego podstawą prawną wspomnianego rozstrzygnięcia nie może być przepis art. 70 ust. 1 NarkU. Z wykładni językowej tego przepisu wynika bowiem, że zakres jego zastosowania ogranicza się wyłącznie do skazania sprawcy za przestępstwa w nim wymienione, a bezspornie warunkowe umorzenie postępowania nie jest skazaniem, będąc odrębnym rozstrzygnięciem przedmiotu procesu.

[/hidepost]