Edytorial

Szanowni Czytelnicy,

Rok 2018 zamykamy numerem, którego publikacja zbiega się w czasie z końcem kadencji Zarządu SSP „Iustitia”. Jest to zatem dobra okazja do podsumowania ostatnich lat i wskazania przyszłych perspektyw.

Prezes Zarządu SSP „Iustitia” K. Markiewicz postawił fundamentalne pytanie: Czy w Polsce są wolne sądy? W swoim tekście podjął próbę oceny z punktu widzenia 3 lat walki o praworządność.

Także w wywiadzie z sędzią D. Zabłudowską, laureatką Gdańskiej Nagrody Równości w 2018 r., poruszyliśmy temat zmian spowodowanych przez tzw. „reformę sądownictwa”. Poza tym zapytaliśmy m.in. o otwarcie się sędziów i sądów na obywateli, zachowanie apolityczności, szczególnie w związku z aktywnością w mediach społecznościowych czy noszeniem koszulek z napisem „konsTYtucJA”.

Życie często dopisuje nieoczekiwane postscriptum i tak się też stało w tym wypadku. W dniu 13.1.2019 r., w czasie finału Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, został zaatakowany przez nożownika Prezydent Gdańska Paweł Adamowicz, który dzień później zmarł. To tragiczne wydarzenie dało asumpt do uzupełnienia wywiadu.

Ostatnie lata upłynęły niestety pod znakiem coraz liczniejszych postępowań dyscyplinarnych dotyczących sędziów, którzy stają w obronie wartości konstytucyjnych. W tym kontekście polecamy artykuł K. Dudki dotyczący zakresu przedmiotowego stosowania art. 114 § 1 i 2 Prawa o ustroju sądów powszechnych. Autorka postawiła tezę, iż wezwanie sędziego przez rzecznika dyscyplinarnego do złożenia zeznań w postępowaniu wyjaśniającym nie znajduje umocowania we wskazanych przepisach i jako takie jest bezskuteczne. Nie nakłada zatem na sędziego obowiązku stawiennictwa na wezwanie rzecznika dyscyplinarnego ani obowiązku złożenia zeznań.

Jak obywatele oceniają postawę sędziów wobec działań władzy politycznej? To wynika z listu Stowarzyszenia Akcja Demokracja.

Zwracamy także uwagę na informację o działalności Fundacji Edukacji Prawnej „Iustitia” oraz sprawozdanie z Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej pt. „Aktualne problemy zawodów prawniczych”.

Roztrząsając przeszłość i teraźniejszość, trzeba iść dalej. Spoglądając w przyszłość, warto sięgnąć po artykuł J. Zajadło „Fragment Oratio pro Cluentio Cycerona – pierwowzór idei rządów prawa”, który w niezwykły sposób czerpie, ze źródeł naszej cywilizacji. Takie teksty są bardzo ważne w czasach panoszącego się relatywizmu czy wręcz nihilizmu prawniczego. Autor wykazuje, że na podstawie pewnej intelektualnej tradycji zachodniej kultury prawnej jesteśmy w stanie zrekonstruować zarówno istotę, jak i minimalną treść pojęcia rule of law.

Przed nami czas poszukiwań optymalnych rozwiązań ustrojowych. Nasze stowarzyszenie wskazuje na instytucje, które mogą służyć realnej reformie sądownictwa. Jednym z ciekawych kierunków jest zwiększenie udziału obywateli w wymierzaniu sprawiedliwości. Warto się uczyć na doświadczeniach innych i wyciągać wnioski. O tym, jak w Hiszpanii funkcjonuje instytucja sędziego pokoju, traktuje artykuł M. López.

Dokąd zmierza Iustitia? Niewątpliwie idzie własną drogą. Póki co, można sięgnąć po wypowiedź M. Jabłońskiej o tym tytule. Ten bardzo krótki tekst stracił pozornie na aktualności, gdyż inspiracją do jego napisania były wydarzenia z połowy ubiegłego roku, jednak dotyka on prawdy ponadczasowej i fundamentalnej.

Życzę dobrej lektury,
Tomasz Zawiślak
Zastępca Redaktora Naczelnego