Artykuł 11355 § 2 KPC a możliwość odmowy uznania polskiego orzeczenia ze względu na naruszenie niemieckiego porządku publicznego – glosa
[hidepost=1]
Uzasadnienie postanowienia BGH
Powyższej oceny nie podzielił BGH. Przygotowując swój wywód Trybunał wyszedł z założenia, że przeszkoda naruszenia porządku publicznego w państwie, w którym zakwestionowano uznanie orzeczenia wydanego w innym kraju członkowskim, o której to przeszkodzie mowa w art. 34 pkt 1 rozporządzenia 44/2001, uwzględniana jest przez sądy z urzędu8. Zgodnie jednak ze znajdującą zastosowanie niemiecką procedurą cywilną, ciężar wykazania przesłanek faktycznych naruszenia w danym wypadku niemieckiego porządku publicznego spoczywa na stronie kwestionującej możliwość uznania orzeczenia9. BGH podkreślił, że klauzula porządku publicznego może znajdować zastosowanie, gdy dojdzie do naruszenia jednej z istotnych zasad danego porządku prawnego, prowadzącego do niedającego się zaakceptować konfliktu z systemem prawnym państwa, w którym orzeczenie miałoby być uznane. Zakaz powtórnego merytorycznego orzekania w sprawie sprawia, że musi być to oczywiste naruszenie normy uznanej za podstawową w systemie prawnym lub prawa uznawanego za podstawowe10.
Niewystarczające jest tym samym wydanie orzeczenia w innym kraju członkowskim UE w postępowaniu, którego reguły procesowe odbiegają od bezwzględnie obowiązujących norm niemieckiego prawa procesowego. Bez znaczenia jest, czy niemiecki sędzia prowadząc postępowanie sądowe w sposób analogiczny naruszyłby podstawowe zasady niemieckiej procedury cywilnej. Odstępstwa od podstawowych zasad procesowych obowiązujących w Niemczech muszą być tego rodzaju, aby można było przyjąć, że z punktu widzenia niemieckiego porządku prawnego orzeczenie wydane zostało za granicą w postępowaniu niespełniającym warunków sprawiedliwego i praworządnego11.
Prawo do wysłuchania, wynikające z art. 103 ust. 1 niemieckiej Ustawy Zasadniczej12, z zasady poszanowania godności ludzkiej i zasady państwa prawa nie rozciąga się na konkretny model procedury cywilnej. Sankcje procesowe powodujące wykluczenie strony z udziału w postępowaniu muszą, z uwzględnieniem zasady proporcjonalności, prowadzić do zapewnienia sprawnego toku postępowania.
Powinność zapewnienia właściwej reprezentacji własnych interesów w postępowaniu, którego bieg jest znany stronie, ciąży w pierwszej mierze na niej samej13. Możliwość brania udziału w postępowaniu sądowym gwarantowana jest przede wszystkim przez właściwe doręczenie dokumentu wszczynającego postępowanie (art. 34 pkt 2 rozporządzenia 44/2001). Prawo do procesu wynikające z art. 103 ust. 1 Ustawy Zasadniczej dotyczy jedynie zapewnienia możliwości brania udziału w postępowaniu. Niewykorzystywanie przez stronę tej możliwości nie ma wpływu na uznanie zagranicznego orzeczenia. BGH uznał, że przy tak określonym wzorcu kontrolnym stwierdzenie wykonalności wydanego w sprawie polskiego nakazu zapłaty nie jest sprzeczne z niemieckim porządkiem publicznym.
Szczegółowo analizując regulacje niemieckiego prawa procesowego dotyczące przedkładania przez adwokata pełnomocnictwa procesowego i przypadków, w których na sądzie spoczywa obowiązek sprawdzenia pełnomocnictwa, BGH uznał, że dla pozwanej i jej pełnomocnika powinno być, także bez jakiejkolwiek znajomości prawa polskiego, jasne, że przedłożenie pełnomocnictwa do wniesienia sprzeciwu może być niezbędne. Podkreślono, że sąd udzielił stronie stosownych wskazówek procesowych co do obowiązku przedłożenia pełnomocnictwa, które ze względu na naruszenie przez stronę powinności wskazania pełnomocnika do doręczeń pozostawione zostały w aktach ze skutkiem doręczenia.
[/hidepost]