Brak zarządu w spółce kapitałowej a funkcjonowanie prokurenta (zarys problemu)
[hidepost]
28 A. Wolter, Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 1979, s. 219.
29 A. Kidyba, Prawo handlowe, Warszawa 2012, s. 137.
30 Z tego choćby powodu, że prokurent nie posiada ustawowej kompetencji do zwoływania posiedzeń organów władnych wybierać członków zarządu, które to może być ustanowione wyłącznie w umowie spółki/statucie – art. 235 § 3 oraz art. 399 § 4 KSH.
31 Ibidem, s. 139; podobnie J. Górski, Stanowisko prawne organów i pełnomocników przedsiębiorstw państwowych, „Nowe Prawo” Nr 6/1955, s. 41; J. Kosik, Zdolność państwowych osób prawnych w zakresie prawa cywilnego, Warszawa 1963, s. 30; odmiennie A. Gburzyńska, Reprezentacja spółek kapitałowych, Warszawa 1997, s. 19.
32 J. Górski, op. cit., s. 43.
33 Ustawa z 18.7.1950 r. – Przepisy ogólne prawa cywilnego, Dz.U. Nr 34, poz. 311.
34 A. Szumański [w:] System Prawa Prywatnego. T. 17A. Prawo Spółek Kapitałowych, pod red. S. Sołtysińskiego, Legalis 2015, art. 201, uw. 127.
35 Rozważania w tym zakresie pomijają kwestię prowadzenia spraw spółki przez przedstawicieli ustawowych takich jak np. syndyk czy likwidator.
36 A. Kidyba, op. cit., s. 154.
37 Por. uchwała SN z 27.4.2001 r., III CZP 6/01, OSNC Nr 10/2001, poz. 148; wyrok NSA z 8.2.2007 r., I OSK 453/06, Legalis; wyrok NSA z 31.1.2007 r., I OSK 420/06, MoP Nr 4/2008, s. 217; A. Szajkowski, M. Tarska, [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, M. Tarska, A. Herbet, Kodeks… T. II, op. cit., art. 205, uw. 24; P. Antoszek, Prokura łączna niewłaściwa oraz reprezentacja mieszana w spółce kapitałowej, PPH Nr 5/2010, s. 26–31.
38 Tak M. Allerhand, op. cit., s. 80, 82, D. Kupryjańczyk [w:] Kodeks…, pod red. Z. Jary, Legalis 2015, op. cit., art. 205, uw. 10; wyrok KIO z 20.2.2013 r., KIO 258/13, Legalis.
39 Uchwała SN (7) z 30.1.2015 r., III CZP 34/14, Legalis.
40 Zob. także M. Pazdan, O rolach, w jakich może występować prokurent przy dokonywaniu czynności prawnych, Rej. Nr 12/2003, s. 9–18.
41 R. Longchamps de Bérier, Zobowiązania, Lwów 1938, s. 121 i 78.
42 F. Bossowski, Osoby fizyczne i osoby prawne [w:] Encyklopedia Podręczna Prawa Prywatnego. T. III, Nr 1, Warszawa 1939, s. 1332, uw. 1, przywołane za A. Klein, Charakter prawny organów osób prawnych [w:] Rozprawy z prawa cywilnego. Księga pamiątkowa ku czci Witolda Czachórskiego, pod red. J. Błeszyńskiego, J. Rajskiego, Warszawa 1985, s. 124.
43 A. Klein, op. cit., s. 124–136.
44 W ślad za D. Kupryjańczykiem należy odrzucić taką interpretację – zob. D. Kupryjańczyk [w:] Kodeks Spółek Handlowych. Komentarz, pod red. Z. Jary, Legalis 2016, art. 208 uw. 18 i przywołana tam literatura.
45 A. Kidyba, op. cit., s. 137.
46 Analogiczne sformułowanie zawarte zostało w art. 28 § 1 PPSA, natomiast już na gruncie procedury karnej przepis ogranicza dokonywanie czynności procesowych za osobę prawną wyłącznie do jej organów. Niemniej obecnie dopuszcza się reprezentację osoby prawnej przez prokurenta – tak J. Szwaja, I. Mika, Komentarz do przepisów Działu III Księgi I KC [w:] op. cit., art. 1091 KC, uw. 71; SN w postanowieniu z 26.11.2003 r., I KZP 28/03, OSNKW Nr 1/2004, poz. 2, z glosą krytyczną M.J. Naworskiego, „Glosa” Nr 2/2006, s. 68, który art. 51 § 1 KPK interpretuje jako przepis szczególny wobec art. 1091 KC. Warto zauważyć, że również ustawa o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary z 28.10.2002 r., t. jedn.: Dz.U. z 2015 r. poz. 1212 ze zm., stanowi w art. 33 ust. 1, że „w imieniu podmiotu zbiorowego w postępowaniu występuje osoba wchodząca w skład organu uprawnionego do reprezentowania tego podmiotu”. Podobnie więc i ten przepis nie zawiera jakiegokolwiek odesłania do możliwości działania za osobę prawną prokurenta w postępowaniu karnym.
47 Co także istotne – prokurę w przeciwieństwie do pełnomocnictwa procesowego cechuje szerszy zakres umocowania – tak M. Pazdan, op. cit., s. 10; K. Olszewska, Procesowe uprawnienia prokurenta, „Gazeta Prawna” Nr 34/2000, s. 31; M. Grego-Hoffmann, Rola pełnomocnika w postępowaniu sądowoadministracyjnym, Lex 2012, uw. 2.
48 Analogicznie art. 183 § 2 pkt 2 ustawy z 30.8.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, t. jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 718 ze zm.
49 Natomiast przykładowo już w prawie czeskim zgodnie z § 456 zd. 2 czeskiego Kodeksu cywilnego śmierć przedsiębiorcy nie powoduje wygaśnięcia prokury, chyba że uzgodniono inaczej.
50 W obecnym stanie prawnym pozytywnie należy ocenić zmianę art. 21 PrUp, który rozwiewa wątpliwości odnośnie legitymacji prokurenta do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Niemniej dokonana w ostatnim czasie całościowa nowelizacja PrUp (dokonana ustawą z 15.5.2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne, Dz.U. z 2016 r. poz. 1574 ze zm.) nie usuwa negatywnych skutków, jakie wywołuje działanie prokurenta w imieniu spółki kapitałowej pozbawionej zarządu. Tę lukę prawną należałoby wypełnić właśnie poprzez przyjęcie zaproponowanych zmian.
[/hidepost]