Brak zarządu w spółce kapitałowej a funkcjonowanie prokurenta (zarys problemu)
[hidepost]
Podsumowanie
Wyniki przeprowadzonej wykładni prawa materialnego i procesowego w odniesieniu do umocowania prokurentów reprezentujących spółki kapitałowe pozbawione zarządu pozwalają stwierdzić, że przepisy będące przedmiotem badań nie spełniają wymogów założenia o racjonalności prawodawcy. W świetle poczynionych uwag nieunikniona jest więc konkluzja o konieczności zmiany ustawodawstwa w omawianym zakresie. Prezentowana przez autorkę propozycja ma na celu przede wszystkim wyważenie interesów spółek kapitałowych, ich wspólników, członków zarządu, jak i kontrahentów. Przedstawiona regulacja powinna doprowadzić do uzdrowienia obserwowanych w praktyce nadużyć, w tym do wyłączenia możliwości posługiwania się przez wspólników prokurentami celem wyprowadzenia majątku ze spółki nie pozostawiając osób odpowiedzialnych za jej zobowiązania. Koncepcja ta wychodzi z założenia, że choć prokurent nie jest uprawniony do prowadzenia spraw spółki, to z uwagi na nader szeroki zakres umocowania niejednokrotnie to czyni – skutecznie wiążąc osobę prawną stosunkami cywilnoprawnymi wbrew jej woli. W przypadku istnienia w spółce organów możliwa jest natychmiastowa reakcja zarządu mająca na celu zapobieżenie negatywnym skutkom takiego działania. Gdy natomiast spółka pozbawiona jest zarządu, konieczne wydaje się ustanowienie takiego reżimu odpowiedzialności, który będzie tłumił w zarodku zakusy prokurentów. Dodatkowo wskazać należy, że rozwiązanie to – w praktyce hamujące działania samej spółki – może stanowić dodatkowy bodziec dla wspólników do szybkiego przywracania ładu organizacyjnego w spółce.
No Management Board in a limited company and the functioning of a proxy (outline)
It is not uncommon that limited companies which have no Management Board are represented by proxies. Such a situation creates several ambiguities: first of all, at the stage of determining whether the Management Board exists. If the answer is negative, a substantive question arises: what are the material and procedural consequences of proxy’s activity? The article also concerns the company’s responsibility for proxy’s actions when there is no Management Board, responsibility of former Board Members and of the proxy himself towards third parties. The analysis of the Civil Code, Commercial Code and the Bankruptcy Law leads to the conclusion that legislative changes in this matter are inevitable.
Key words: procuration; proxy and absence of the Management Board; no Management Board in a limited company; representation of a limited company in judicial proceedings; responsibility for a limited company
* Autorka jest doktorantką w Zakładzie Prawa Cywilnego i Prawa Międzynarodowego Prywatnego WPAiE Uniwersytetu Wrocławskiego; aplikantem radcowskim przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych we Wrocławiu.
1 Zob. art. 36–43 dekretu z 7.2.1919 r. o rejestrze handlowym, Dz.U. Nr 14, poz. 164.
2 T. jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 687; dalej jako: KrRejSU.
3 Przeprowadzona w ostatnim czasie zmiana KrRejSU (ustawa z 28.11.2014 r. o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz nie-których innych ustaw, Dz.U. poz. 1924), która wprowadziła możliwość wszczęcia z urzędu postępowania o rozwiązanie podmiotu wpisane-go do KRS bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego, także nie wyłącza możliwości funkcjonowania spółek kapitałowych pozbawionych zarządu. Unikając bowiem ustanawiania stałego zarządu nic nie stoi na przeszkodzie, aby powołać jego członków wyłącznie w celu sporządzenia sprawozdania rocznego, tak aby po dokonaniu odpowiednich czynności mandaty ich wygasły czy to wskutek odwołania, czy też rezygnacji (wówczas brak będzie podstaw do zastosowania wobec podmiotu art. 25a ust. 1 pkt 4 KrRejSU). Podobnie wobec takiego podmiotu nie jest dopuszczalne zastosowanie art. 25a ust. 1 pkt 5 w zw. z art. 24 ust. 1 KrRejSU z powodów wskazanych w treści artykułu.
4 T. jedn.: Dz.U. z 2015 r. poz. 233 ze zm.; dalej jako: PrUp.
5 Szerzej zob. R. Uliasz, Rezygnacja członka zarządu spółki z o.o. w najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego [w:] Kodeks spółek handlowych po dziesięciu latach, pod red. J. Frąckowiaka, Wrocław 2013, s. 364–377.
[/hidepost]