Broń w rekonstrukcjach historycznych

Adrianna Stroka i Krzysztof Wąsek

[hidepost]
Istotny, z punktu widzenia rekonstruktora, był spór dotyczący tego, czy czarny proch można posiadać legalnie, czy też grozi za to odpowiedzialność z art. 263 § 2 KK. Kwestia ta była również przedmiotem uchwały SN z 24.2.2010 r.¹⁷, która stanowiła, że nie jest wymagane pozwolenie na posiadanie czarnego prochu, mogącego być także częścią amunicji do broni palnej wytworzonej przed 1850 r., w odniesieniu do której, stosownie do art. 11 pkt 1 BrońAmunU, nie jest wymagane pozwolenie na posiadanie w rozumieniu art. 9 BrońAmunU. W dużej mierze uchwała powstała na skutek wątpliwości sądu okręgowego spowodowanych tym, że brak jest jakichkolwiek aktów wykonawczych do BrońAmunU regulujących zasady obrotu czarnym prochem. Uchwała w dużym stopniu przyczyniła się do tego, że posiadanie czarnego prochu nie jest karane z art. 263 § 2 KK. Zlikwidowane zostały wątpliwości oscylujące wokół rozbieżnego traktowania braku pozwolenia na broń wyprodukowaną przed 1850 r., a idącym za tym brakiem konieczności posiadania pozwolenia na amunicję do tej broni, którą jest czarny proch.

Podobna sytuacja została poruszona również w wyroku SN z 11.7.2011 r.¹⁸ Sprawa dotyczyła określenia, czy za posiadanie substancji, jaką jest czarny proch, grozi odpowiedzialność karna. We wspomnianym wyroku zarówno sąd rejonowy, jak i sąd okręgowy przemawiały za tezą, że nie ma wątpliwości co do tego, że stanowi to czyn kwalifikowany z art. 263 § 2 KK. Dopiero działanie Prokuratora Generalnego, który wywiódł kasację do wyroku sądu okręgowego, udowodniło brak słuszności poprzednio wydanych wyroków. Działanie to miało przynieść skutek w postaci uchylenia zaskarżonego wyroku oraz uniewinnienia oskarżonego.

Wnikliwego wyjaśnienia powyżej przedstawionej kwestii podjął się B. Kurzepa¹⁹, który przedstawił argumentację przemawiającą za tym, że na posiadanie czarnego prochu nie jest potrzebne żadne pozwolenie. Autor w swoim artykule uwzględnia zarówno stan prawny obowiązujący przed nowelizacją BrońAmunU, jak i po jej zmianach, które miały miejsce 5.1.2011 r. W pierwszej kolejności B. Kurzepa odwołuje się do kasacji złożonej przez Prokuratora Generalnego na orzeczenie Sądu Okręgowego w Olsztynie, gdzie sąd ten naruszył art. 433 § 1 i 2 w zw. z art. 457 § 3 KPK nie dokonując poprawnej kontroli instancyjnej Sądu Rejonowego w Piszu. Skutkiem było wydanie bezzasadnego orzeczenia sądu I instancji, który dokonał błędnej wykładni art. 11 w zw. z art. 9 ust. 1 BrońAmunU. W konsekwencji tego naruszenia, przytoczone wyżej przepisy nie zezwalają na dysponowanie czarnym prochem bez pozwolenia, ponieważ może on być istotną częścią broni palnej wyprodukowanej przed 1850 r. (obecnie przed 1885 r.) lub do repliki tej broni. Prokurator Generalny zwrócił jednak uwagę na brak zastosowania czarnego prochu współcześnie, co skutkuje tym, że nie jest on istotną częścią amunicji w zgodzie z art. 5 ust. 3 BrońAmunU. W związku z powyższym, pozwolenie na posiadanie czarnego prochu nie jest konieczne. Należy mieć na uwadze również to, że czarny proch (teoretycznie) stanowi istotną część amunicji, jednak nie jest on elementem naboju scalonego, który jest używany współcześnie. Następnie, bardzo istotna jest konstrukcja przepisów zawartych w BrońAmunU. Większość z nich jest połączona spójnikiem „i”, co oznacza, że ustawodawca nakazuje spełniać obydwa elementy zdania łącznie, np.: art. 2, który stanowi: „Poza przypadkami określonymi w ustawie nabywanie, posiadanie oraz zbywanie broni i amunicji jest zabronione”. Taka specyfika budowania zdań w ustawie pozwala, aby na gruncie art. 11 pkt 10 stwierdzić, że skoro pozwolenie na broń wytworzoną przed 1850 r. (obecnie 1885 r.) nie jest potrzebne, to i czarny proch, stanowiący w tym przypadku istotną część amunicji, również możemy posiadać nie dysponując pozwoleniem. Nowelizacja z 5.1.2011 r. wpłynęła również na ustawę z 22.6.2001 r. o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym²⁰, a mianowicie na art. 30 ust. 2 pkt 6 stanowiący: „proch strzelniczy czarny (dymny) sprzedaje się pełnoletnim właścicielom replik broni palnej rozdzielnego ładowania, którzy okażą dowód tożsamości oraz Europejską kartę broni palnej”. W związku powyższym, nie ma żadnych wątpliwości, że czarny proch można legalnie nabyć za okazaniem stosownych dokumentów.

Broń pozbawiona cech użytkowych

Drugim z kolei wariantem broni, jakim mogą posługiwać się rekonstruktorzy, jest broń palna pozbawiona cech użytkowych²¹, zwana także często destruktem lub deko. Na uwagę zasługuje fakt, że przed wejściem w życie ustawy z 14.2.2003 r. o zmianie ustawy o broni palnej i amunicji oraz zmianie ustawy o Biurze Ochrony Rządu²² brak było jakiegokolwiek określenia broni palnej pozbawionej cech użytkowych. W związku z tym, na mocy art. 5 BrońAmunU, który mówił wówczas, że gotowe lub obrobione istotnie części broni palnej uważa się za broń palną, istniała rozbieżność w orzeczeniach sądów. Problem stanowiło błędne uznawanie, jako broń palną, niekompletnego, niemogącego oddać strzału egzemplarza broni „deko”. Niektóre sądy znowu omijają wykładnię językową i przyjmują, że broń palna to tylko taka, która jest w pełni funkcjonalna – odnosi się to do kompletnej broni, jak również do jej istotnych części²³.

Po wprowadzeniu wyżej wspomnianej zmiany do BrońAmunU, dodany został art. 6a, który reguluje kwestie broni palnej pozbawionej cech użytkowych. Broń PCU to egzemplarz, który w sposób trwały zastał pozbawiony cech użytkowych, poprzez pozbawienie tych cech wszystkich istotnych części broni palnej. Ideą jest to, aby pomimo działania sprężonych gazów, powstających na skutek spalania materiału miotającego, broń taka nie była zdolna do wystrzelenia pocisku lub substancji z lufy albo elementu ją zastępującego oraz do wywołania efektu wizualnego lub akustycznego. Pozbawienie broni cech użytkowych musi być procesem na tyle trwałym, aby chęć ich przywrócenia wymagała podjęcia czynności specjalistycznych²⁴.

Kolejnym pojęciem, nad którym należy się pochylić, jest specyfikacja techniczna. Jest to swego rodzaju opis, jak należy pozbawić cech użytkowych wszystkie istotne części broni danego modelu. Niezbędne jest, aby wyróżnić jednostki kompetentne do wydawania wyżej napomnianej specyfikacji technicznej. Do tego wąskiego grona możemy zaliczyć podmioty posiadające uprawnienie do wytwarzania broni palnej lub uprawnione do wydawania opinii w zakresie wytwarzania i obrotu bronią i amunicją. Wymienione podmioty pozyskują odpowiednie uprawnienia na mocy MaterWybU. W związku z tym, że na rynku występuje wiele modeli broni palnej, a podmioty, na których skupiliśmy się wcześniej, mogą wydawać specyfikację techniczną tylko w zakresie broni palnej, którą wytwarzają – konieczne jest aby Instytut Mechaniki Precyzyjnej w Warszawie, Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia oraz Wojskowy Instytut Techniki Inżynieryjnej wydawały specyfikacje co do pozostałych modeli broni palnej²⁵.
[/hidepost]