Czy konieczne jest przedłożenie oryginału tytułu wykonawczego wraz z wnioskiem wierzyciela z art. 788 KPC?
[hidepost]
Przedłożenie sądowi tytułu wykonawczego a warunki formalne wniosku z art. 788 KPC
W judykaturze spotykany jest pogląd, wyrażany głównie przez sądy I instancji, zgodnie z którym załączenie tytułu stanowi warunek formalny wniosku, bez którego nie jest możliwe nadanie mu biegu. W uzasadnieniach zarządzeń o zwrocie wniosku z powodu nieuzupełnienia tego braku, wskazuje się, że konieczność dołączenia tytułu wykonawczego wynika z zakresu badania w toku postępowania klauzulowego faktu istnienia tytułu (czy nie został utracony lub zniszczony) oraz jego treści, w szczególności czy nie został on już wyegzekwowany i jeśli tak, to w jakiej części13. Innym argumentem przemawiającym za traktowaniem oryginału tytułu wykonawczego wydanego poprzednikowi prawnemu jako warunku formalnego wniosku o nadanie klauzuli wykonalności jest obowiązek sądu dbania o to, by w obrocie prawnym nie funkcjonowały dwa odrębne tytuły wykonawcze stwierdzające ten sam obowiązek dłużników, które następnie mogłyby zostać wykorzystane do wszczęcia dwóch równoległych postępowań egzekucyjnych14. Stanowisko powyższe jest uzasadniane koniecznością ochrony dłużnika przed ryzykiem, iż w obrocie znajdowałyby się dwa tytuły wykonawcze – pierwotny oraz wydany nabywcy wierzytelności. Jednocześnie podnoszone jest, bez głębszych rozważań, że to z istoty instytucji tytułu wykonawczego wynika, iż warunkiem koniecznym wydania następcy prawnemu wierzyciela tytułu wykonawczego obejmującego tytuł egzekucyjny wraz z klauzulą wykonalności nadaną w trybie art. 788 § 1 KPC jest przedłożenie oryginału tytułu wykonawczego15.
W orzeczeniach sądów II instancji oraz SN, reprezentowany jest pogląd odmienny, nieutożsamiający przedłożenia oryginału tytułu wykonawczego z warunkiem formalnym wniosku, którego nieuzupełnienie miałoby skutkować jego zwrotem. Pogląd ten popierany jest przede wszystkim argumentacją, iż regulując zasady postępowania o nadanie klauzuli wykonalności tytułom egzekucyjnym, ustawodawca nie określił warunków, jakim powinien odpowiadać wniosek o nadanie klauzuli wykonalności, jak również nie określił, jakie dokumenty mają być do niego dołączone16. Przepisy art. 126, 128 czy 187 KPC, stosowane do postępowania klauzulowego na mocy odesłania zawartego w przepisie art. 13 § 2 KPC nie stawiają wymogu przedłożenia wraz z wnioskiem oryginału tytułu wykonawczego. Tym samym, braku w tym zakresie nie sposób poczytać za brak uniemożliwiający nadanie sprawie prawidłowego biegu w rozumieniu przepisu art. 130 § 1 KPC17. W orzeczeniach reprezentujących omawiane stanowisko podkreśla się ponadto, że to czy nie doszło do wyegzekwowania wierzytelności objętej tytułem, nie podlega ocenie w postępowaniu klauzulowym. Do badania powyższych okoliczności służy bowiem powództwo przeciwegzekucyjne18. Podnoszone jest również, że w sytuacji, w której tytuł wykonawczy zostałby utracony, zniszczony albo wyegzekwowany, następca nie miałby powodów występowania z wnioskiem o nadanie klauzuli na jego rzecz, a nadanie takiej klauzuli nie miałoby dla niego żadnego znaczenia i byłoby mu nieprzydatne19. Zaznacza się także, że niedopuszczalny jest zwrot wniosku, w przypadku, gdy wnioskujący wierzyciel wskazuje, że oryginał tytułu wykonawczego znajduje się w aktach postępowania egzekucyjnego. W takiej sytuacji sąd ma bowiem możliwość zbadania wymogów uprawniających do zastosowania przepisu art. 788 KPC20. Może to nastąpić poprzez zapoznanie się z aktami sprawy, w której nadano tytułowi egzekucyjnemu klauzulę wykonalności na rzecz pierwotnego wierzyciela, lub poprzez zwrócenie się do komornika o nadesłanie akt egzekucyjnych, w których przedmiotowy dokument został złożony. Powyższe pozwoliłoby na dokonanie ustaleń w aspekcie istnienia tytułu oraz jego treści, bez konieczności przedkładania go przez wnioskującego wierzyciela21. W judykaturze zwraca się również uwagę na to, że następca prawny wierzyciela nie jest stroną postępowania, w którym wydano tytuł wykonawczy, a tym samym, nie jest legitymowany do wystąpienia z wnioskiem o doręczenie mu odpisu wydanego w tej sprawie orzeczenia. Stawianie zatem przed nim obowiązków, z których nie byłby w stanie się wywiązać, należy uznać za działanie nieuprawnione22.
Rozpoznanie wniosku złożonego bez tytułu wykonawczego
Rozważając czy konieczne jest przedłożenie wraz z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności tytułu wykonawczego wydanego poprzednikowi prawnemu wierzyciela, należy także zwrócić uwagę na orzeczenia, zgodnie z którymi brak tego tytułu skutkuje oddaleniem wniosku. W orzeczeniach tych wskazuje się na brak możliwości zbadania tego tytułu pod względem formalnym tj. czy istnieje i nadaje się do wykonania. W tej sytuacji należy uznać, że nie ma czemu nadać klauzuli wykonalności, a sam sąd nie jest zobowiązany do poszukiwania czy dołączania tytułu egzekucyjnego, nawet gdy akta sprawy znajdują się w tym sądzie23. Dla uwzględnienia wniosku nie jest wystarczające wskazanie sądowi miejsca, gdzie znajduje się oryginał tytułu wykonawczego, skoro sąd nie ma możliwości trwałego połączenia ewentualnego postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności z tytułem egzekucyjnym24. Wśród argumentów przemawiających za oddaleniem wniosku należy także wskazać na podnoszone, iż nie jest możliwe wstąpienie nabywcy wierzytelności do toczącego się już postępowania egzekucyjnego, dlatego też taki nabywca musi zainicjować nowe postępowanie egzekucyjne poprzez złożenie wniosku i dołączenie tytułu wykonawczego, a pierwotny wierzyciel powinien złożyć wniosek o umorzenie egzekucji, wydając oryginał tytułu nabywcy. W innym wypadku doszłoby do sytuacji, że komornik w jednych aktach egzekucyjnych miałby dwa tytuły wykonawcze, odnośnie tego samego roszczenia, na rzecz dwóch różnych wierzycieli25.
[/hidepost]