Czy konieczne jest przedłożenie oryginału tytułu wykonawczego wraz z wnioskiem wierzyciela z art. 788 KPC?

(inne teksty tego autora)

[hidepost]

Spotykana jest także praktyka sądów, które, mimo nieprzedłożenia tytułu wykonawczego wydanego poprzednikowi prawnemu wierzyciela, uwzględniają wniosek wierzyciela i wydają postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności na rzecz następcy prawnego wierzyciela, nie wydając mu jednak tytułu wykonawczego. Jako uzasadnienie tego typu rozstrzygnięć przede wszystkim wskazywane jest to, że zasadą jest jednorazowe wydawanie tytułu wykonawczego na rzecz wierzyciela, chyba że w sprawie zachodzą przesłanki określone w art. 793 bądź 794 KPC²⁶. Jednocześnie, w ocenie judykatury podzielającej ten pogląd, to wierzyciel – nabywca wierzytelności – powinien dołączyć do wniosku tytuł wykonawczy, co wyeliminuje realne zagrożenie prowadzenia egzekucji na podstawie dwóch tytułów wykonawczych obejmujących tę samą wierzytelność²⁷. W orzeczeniach sądów spotkać można także stanowisko, zgodnie z którym wystarczające jest, aby wierzyciel wskazał sygnaturę akt komorniczych, w których znajduje się oryginał tytułu. Wtedy to sąd powinien zwrócić się do komornika o nadesłanie tych akt, a po zbadaniu oraz uznaniu spełnienia przesłanek z art. 788 § 1 KPC, powinien wydać formalne postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności, co prowadzi do powstania nowego tytułu wykonawczego stanowiącego podstawę egzekucji na rzecz nowego wierzyciela, wobec czego nie zostaje naruszona zasada, że wierzyciel może dysponować tylko jednym ­egzemplarzem tytułu wykonawczego. W konsekwencji, nie ma przeszkód do kontynuowania egzekucji na rzecz nabywcy w oparciu o pierwotny tytuł, natomiast podstawą do wstąpienia nabywcy w miejsce pierwotnego wierzyciela jest jedynie formalne postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności na rzecz nabywcy²⁸. Jako argument za omawianym stanowiskiem podnoszony jest również brak regulacji prawnych umożliwiających wydanie odpisu tytułu egzekucyjnego, wraz z zamieszczonym na nim wypisem z sentencji postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności²⁹.

W orzecznictwie wyrażany jest również pogląd, zgodnie z którym nieprzedłożenie wraz z wnioskiem o nadanie klauzuli oryginału tytułu wykonawczego nie stanowi przeszkody do rozpoznania wniosku, wydania postanowienia uwzględniającego jego żądanie oraz wydania wierzycielowi tytułu wykonawczego. Po przejściu uprawnień lub obowiązków stwierdzonych tytułem i nadaniu klauzuli wykonalności na rzecz lub przeciwko nabywcy powstaje bowiem nowy tytuł wykonawczy, stanowiący podstawę egzekucji przeciwko lub na rzecz nowych stron wymienionych w klauzuli wykonalności³⁰. Zatem tytuł wykonawczy, którym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności na rzecz określonej osoby, jest innym tytułem wykonawczym niż tytuł wykonawczy, którym jest ten sam tytuł egzekucyjny, ale zaopatrzony w klauzulę wykonalności na rzecz innej osoby³¹. Zachodzi jedynie potencjalne ryzyko, iż nieuczciwi dysponenci tych dokumentów usiłowaliby prowadzić odrębne egzekucje na ich podstawie. W takiej sytuacji dłużnikowi przysługiwać będzie jednak środek ochrony w postaci powództwa przeciwegzekucyjnego³². Zwolennicy tego stanowiska podkreślają, że nadanie klauzuli obejmuje dwa elementy: wydanie postanowienia o jej nadaniu i wykonawczą czynność umieszczenia klauzuli, stanowiącej określoną przez przepisy formułę prawną³³. Kwestia związana z samym wydaniem wierzycielowi tytułu wykonawczego ma charakter techniczny³⁴. Postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności na rzecz następcy prawnego wierzyciela samo w sobie nie stanowi tytułu wykonawczego, a zatem następca prawny uprzedniego wierzyciela nie ma możliwości skutecznego wyegzekwowania nabytej wierzytelności na jego podstawie. Oczywiste jest przecież, że organ egzekucyjny, na podstawie samego tylko postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności wydanego w trybie art. 788 § 1 KPC nie jest uprawniony do wszczęcia i prowadzenia egzekucji³⁵.

Na gruncie tego stanowiska zauważyć można rozbieżności w przedmiocie tego, kiedy wierzyciel powinien przedłożyć oryginał tytułu wykonawczego, aby uzyskać żądane przez siebie rozstrzygnięcie, a kiedy, mimo braku oryginału, i tak jego wniosek zostanie uwzględniony. Wskazać można na stanowisko, zgodnie z którym do wniosku należy dołączyć tytuł egzekucyjny, jedynie w sytuacji, jeżeli nie pochodzi on od sądu³⁶. Prezentowany jest również pogląd, zgodnie z którym do wniosku z art. 788 § 1 KPC należy dołączyć oryginał tytułu wykonawczego wydany poprzednikowi prawnemu, chyba że znajduje się on w aktach komorniczych i na jego postawie prowadzone jest postępowanie egzekucyjne, a uzyskanie przez wierzyciela, który nabył wierzytelność oryginału tytułu wykonawczego od poprzednika pociągałoby za sobą cofnięcie wniosku egzekucyjnego, co oznacza zniweczenie skutków prawnych przerwania biegu przedawnienia roszczenia spowodowanego złożeniem wniosku o wszczęcie egzekucji³⁷. Jednocześnie wskazuje się, że w przypadkach, kiedy to tytuł wykonawczy nie znajduje się w aktach toczącej się egzekucji i nie ma żadnej racji, dla której ma on zalegać u poprzednika prawnego wnioskodawcy, zaś wniosek z art. 788 § 1 KPC stanowiłby obejście przepisów art. 793 i 794 KPC, konieczne jest przedłożenie przez następcę tego tytułu. Przepisy bowiem o wydawaniu dalszych tytułów wykonawczych, tytułu wykonawczego w miejsce utraconego i przepisy o tytule wykonawczym na następcę prawnego wierzyciela – mają charakter gwarancyjny dla dłużnika i z istoty swojej zapobiegają istnieniu w obrocie prawnym zbędnego nadmiaru tytułów wykonawczych³⁸. Wreszcie można spotkać się także z bezwarunkowym wydawaniem tytułów wykonawczych następcom, mimo nieprzedłożenia przez nich tych wydanych ich poprzednikom prawnym. Wskazuje się, że sąd powinien wydać wierzycielowi nowy tytuł wykonawczy, obejmujący tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności stwierdzającą przejście uprawnień, jeżeli tytuł pierwotny w ogóle nie będzie mu przedstawiony. Powyższe umożliwia realizację ustawowego obowiązku nałożonego na sądy w art. 783 § 1 KPC. Po przejściu uprawnień lub obowiązków stwierdzonych tytułem i nadaniu klauzuli wykonalności na rzecz lub przeciwko nabywcy, powstaje nowy tytuł wykonawczy, stanowiący podstawę egzekucji przeciwko lub na rzecz nowych stron wymienionych w klauzuli wykonalności³⁹. W kontekście powyższego wskazuje się, że pogląd, w świetle którego sąd wydaje tytuł wykonawczy tylko raz w jednym egzemplarzu, jest oczywiście błędny i sprzeczny z językową wykładnią art. 783 § 3 KPC⁴⁰.

[/hidepost]