Dopuszczalność poświadczania przez aplikantów adwokackich i radcowskich odpisów pełnomocnictw i innych dokumentów w sądowym postępowaniu cywilnym
[hidepost=1]
W uchwale z 19.5.2004 r.4 Sąd Najwyższy podkreślił, że uprawnienie do uwierzytelniania odpisów określonych dokumentów przyznane radcom prawnym (adwokatom, rzecznikom patentowym i radcom Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa) należy uznać za wyjątkowe. Uprawnienie to zostało ustanowione na potrzeby postępowania cywilnego w konkretnych przepisach KPC, w tym m.in. w art. 89 § 1 zd. 2 KPC. Przepisy te normują jedynie wyjątkowe i szczególne sytuacje, w których omawiane uprawnienie zostało przyznane tym podmiotom dla ściśle określonych celów procesowych. Sąd Najwyższy przypomniał, że z art. 89 § 1 zd. 1 KPC wynika zasada, że pełnomocnik przy pierwszej czynności procesowej wykazuje swoje umocowanie przez złożenie bądź to dokumentu pełnomocnictwa z podpisem mocodawcy, bądź też wierzytelnego odpisu takiego dokumentu. Z ogólnych przepisów wynika natomiast, że generalnie to notariusz jest tym podmiotem, który ma uprawnienie do poświadczania odpisów dokumentów. Według SN, przyznanie radcy prawnemu (adwokatowi, rzecznikowi patentowemu) uprawnienia do uwierzytelnienia odpisu udzielonego mu pełnomocnictwa ma zatem charakter wyjątkowy i służy ułatwieniu oraz zaoszczędzeniu stronom kosztów procesu. Wyjątkowość tego uprawnienia wzmacnia fakt, że pod rządem KPC nie przysługuje ono, poza radcami prawnymi, adwokatami, rzecznikami patentowymi i radcami Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, jakimkolwiek innym pełnomocnikom. Tym samym zakres omawianego uprawnienia musi być wykładany w sposób ścisły, a więc zgodny m.in. z brzmieniem art. 89 § 1 zd. 2 KPC. W cytowanej uchwale z 19.5.2004 r.5, Sąd Najwyższy doszedł do wniosku, że jeżeli radca prawny został umocowany na podstawie dalszego pełnomocnictwa procesowego, jest on uprawniony do uwierzytelnienia jedynie odpisu swego pełnomocnictwa. Potwierdzone to zostało w uchwale SN (7) z 23.1.2009 r.6, w której stwierdzono, że adwokat, radca prawny lub rzecznik patentowy, będący dalszym pełnomocnikiem, nie może uwierzytelnić odpisu pełnomocnictwa podstawowego.
Jednak ustawą z 9.1.2009 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw7, zmienioną jeszcze przed wejściem w życie ustawą z 23.10.2009 r. o zmianie ustaw w zakresie uwierzytelniania dokumentów8(obie weszły w życie od 1.1.2010 r.), wprowadzono zmiany do art. 89 § 1 KPC, wyraźnie dopuszczając możliwość poświadczania przez pełnomocników substytucyjnych będących adwokatami, radcami prawnymi, rzecznikami patentowymi i radcami Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa odpisów dokumentów wykazujących ich umocowanie, z czego wywodzi się również prawo do poświadczania przez nich odpisów pełnomocnictw dla głównych pełnomocników. Przyjmuje się jednak, że z regulacji tej nie wynika, aby pełnomocnik główny, należący do kręgu podmiotów uprzywilejowanych, wymienionych w tym przepisie, mógł poświadczać odpis pełnomocnictwa substytucyjnego9, co, jak się wydaje, jest wadą przyjętego rozwiązania.
Wspomniana ZmUwDokU poszerzyła krąg podmiotów mogących poświadczać dokumenty za zgodność z oryginałem dla celów postępowań prawnych poprzez generalne włączenie w krąg tych podmiotów profesjonalnych pełnomocników, będących również osobami zaufania publicznego. Ustawa ta dodała m.in. do RadPrU ust. 3 w art. 6, w którym zawarto m.in. regulację następującej treści: ,,Radca prawny ma prawo sporządzania poświadczeń odpisów dokumentów za zgodność z okazanym oryginałem w zakresie określonym odrębnymi przepisami”. Takie samo uprawnienie nadano adwokatom w dodanym ust. 1b w art. 4 ustawy z 26.5.1982 r. – Prawo o adwokaturze10. Uzupełnieniem tych regulacji jest nowa treść art. 129 § 2 KPC, według którego zamiast oryginału dokumentu strona może złożyć w postępowaniu cywilnym odpis dokumentu, jeżeli jego zgodność z oryginałem została poświadczona przez notariusza albo przez występującego w sprawie pełnomocnika strony będącego adwokatem, radcą prawnym, rzecznikiem patentowym lub radcą Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.
Doniosłość poświadczania dokumentów przez profesjonalnych pełnomocników stron, reprezentujących zawody zaufania publicznego, wymienionych w treści art. 129 § 2 KPC, została podkreślona w uzasadnieniu uchwały SN z 30.11.2011 r.11, w którym stwierdzono, że poświadczeniu takiemu nadany został charakter dokumentu urzędowego (art. 129 § 3 KPC), a zatem w rezultacie w tym zakresie fachowi pełnomocnicy uzyskali uprawnienia równoważne przysługującym notariuszowi na podstawie art. 2 § 2 oraz art. 96–99 ustawy z 14.2.1991 r. – Prawo o notariacie12. Dokonana zmiana ma zatem kardynalne znaczenie, albowiem w stanie prawnym obowiązującym przed wejściem w życie ZmUwDokU profesjonalni pełnomocnicy mogli sami uwierzytelniać jedynie nieliczne, wskazane w konkretnych przepisach dokumenty13, nie przysługiwało im natomiast generalne uprawnienie do uwierzytelniania odpisów dokumentów, zastrzeżone jedynie dla notariuszy w art. 79 pkt 2 i art. 96–99 PrNot.
Z wprowadzonych zmian nie można jednak wysnuć wniosku, że skoro radca prawny (adwokat, rzecznik patentowy) może obecnie uwierzytelnić odpis udzielnego mu pełnomocnictwa, a jeśli występuje w sprawie jako pełnomocnik substytucyjny, może również poświadczyć odpis pełnomocnictwa podstawowego, to uprawnienia takie przysługują również aplikantom radcowskim czy adwokackim, którzy uzyskali na podstawie art. 351 ust. 1 lub 2RadPrU albo art. 77 PrAdw upoważnienia do zastępowania patrona (radcy prawnego lub adwokata) w konkretnej sprawie.
[/hidepost]