- Prawo cywilne
- Artykuł pochodzi z numeru IUSTITIA 3(9)/2012, dodano 26 listopada 2012.
Dopuszczalność prowadzenia egzekucji kosztów postępowania przez komornika, który koszty te ustalił
Jarosław Świeczkowski
(inne teksty tego autora)W niniejszym artykule przedstawiono zasady ściągania kosztów postępowania egzekucyjnego od dłużnika przez komornika. Dokonana przez Autora analiza, poparta przywołanymi poglądami doktryny i orzecznictwa, dookreśla zakres uprawnień komornika oraz jego pozycję w przypadku podjęcia wyżej wskazanych czynności.
Zgodnie z art. 98 § 1 KPC, zasadą w postępowaniu cywilnym jest, że strona przegrywająca sprawę zobowiązana jest do zwrotu przeciwnikowi na jego żądanie kosztów niezbędnych do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). W odniesieniu do postępowania egzekucyjnego prawodawca, zakładając niejako z góry, że stroną przegrywającą jest dłużnik, ustanowił w art. 770 KPC regułę, iż to właśnie dłużnik powinien zwrócić wierzycielowi koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji. Dodano przy tym, że koszty ściąga się wraz z egzekwowanym roszczeniem. Koszt egzekucji ustala postanowieniem komornik, jeżeli przeprowadzenie egzekucji należy do niego. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie stronom oraz komornikowi.
[hidepost=1]
Wskazana zasada odpowiedzialności dłużnika za koszty postępowania egzekucyjnego spowodowała możliwość przyjęcia przez ustawodawcę, jak trafnie zauważył SN w uchwale z 28.4.2005 r.1, że opłata stosunkowa należna od egzekucji świadczeń pieniężnych nie jest, co do zasady, wnoszona przez wierzyciela, a jedynie ściągana wprost od dłużnika, co prowadzi do uproszczenia procedury rozliczenia kosztów egzekucji komorniczej. Zamiast obowiązku wniesienia opłaty stosunkowej przez wierzyciela, a następnie ściągnięcia jej od dłużnika celem zwrotu wierzycielowi na podstawie art. 770 zd. 1 KPC, ustawodawca przyjął rozwiązanie, w którym dochodzi do ściągnięcia opłaty od dłużnika na rzecz komornika.
Jak trafnie przy tym zauważa M. Brulińska2, z brzmienia art. 770 KPC wynika, że ściągnięcie kosztów stanowi obowiązek komornika znajdujący swe umocowanie w przepisach ustawowych; podlegają one ściągnięciu, a nie egzekucji. Obowiązek ich poniesienia przez dłużnika wynika z ustawy, a nie z postanowienia komornika (…), co wskazuje na brak podstaw do wydawania przez komornika postanowienia wstępnego bądź częściowego, odmiennie niż w razie zaistnienia konieczności egzekucji kosztów. Jak słusznie zauważył SN w uchwale z 13.7.2011 r.3, egzekucja kosztów niezbędnych do celowego przeprowadzenia egzekucji jest dopuszczalna po wydaniu postanowienia o ich ustaleniu.
Jak wskazuje M. Brulińska4, w wypadkuzatem podjęcia wobec dłużnika, na którym ciąży egzekwowane świadczenie, jedynie czynności związanych z egzekucją samych kosztów postępowania egzekucyjnego, komornik wydaje postanowienie o ustaleniu kosztów i obciążeniu nimi dłużnika, a następnie prowadzi egzekucję tak ustalonych kosztów na podstawie tego postanowienia (prawomocnego), bez potrzeby zaopatrywania go w klauzulę wykonalności (art. 7701 KPC). Jak przy tym autorka zauważa, wyjątki od wskazanej zasady łącznego ściągania kosztów egzekucyjnych wraz z egzekwowanym świadczeniem przewiduje art. 49 ust. 2–4 ustawy z 29.8.1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji5. Dotyczą one sytuacji, gdy dochodzi do umorzenia postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela lub na podstawie art. 823 KPC, kiedy w celu pobrania od dłużnika (w przypadku niecelowej egzekucji od wierzyciela – ust. 4 KomSądEgzU) opłaty stosunkowej w odpowiednio obliczonej wysokości, komornik wydaje postanowienie, w którym wzywa dłużnika (lub odpowiednio wierzyciela) do uiszczenia należności z tego tytułu w terminie 7 dni od doręczenia postanowienia. Postanowienie po uprawomocnieniu się podlega wykonaniu w drodze egzekucji bez zaopatrywania w klauzulę wykonalności. Dla uniknięcia wątpliwości interpretacyjnych ustawodawca posłużył się określeniem „w celu pobrania” i „wykonanie w drodze egzekucji”. Jeżeli zatem koszty nie zostały pobrane od dłużnika na podstawie art. 770 KPC, komornik obowiązany jest wydać postanowienie o ich ustaleniu i po jego uprawomocnieniu się przeprowadzić egzekucję ustalonych kosztów. Nie oznacza to jednak, że komornik staje się stroną (wierzycielem) w tym postępowaniu.
[/hidepost]