Dopuszczalność przywrócenia terminu do uiszczenia opłaty sądowej
[hidepost=1]
3) Pojęcie czynności procesowej – konkluzje
W świetle przedstawionych poglądów należy zwrócić uwagę na zgodę co do następujących cech tworzących differentia specifica czynności procesowych:
ü dokonywane są one przez podmioty postępowania cywilnego;
ü prawo procesowe wymaga ich podejmowania w formie określonej przepisami procedury cywilnej;
ü niezmiernie istotny pozostaje fakt, że czynności procesowe mogą wywołać skutek procesowy38.
Wymaga stanowczego podkreślenia ważka różnica pomiędzy przedstawionymi koncepcjami, dotycząca zagadnienia skutków procesowych. Inni autorzy podnoszą, że czynność procesowa może wywołać lub wywołuje skutek procesowy (W. Broniewicz39, J. Lapierre40, Z. Resich41, K. Knoppek42, W. Siedlecki43), pozostali zaś kładą większy nacisk na fakt, że skutek ten jest celem dokonania czynności procesowej (W. Berutowicz44, M. Waligórski45, J. Mokry46).
Wydaje się, że rację przyznać trzeba tym, którzy jako cechę charakterystyczną czynności procesowej wskazują możliwość wywołania skutku procesowego, a nie wywołanie tego skutku.
Tytułem przykładu,nie powinno budzić najmniejszych wątpliwości, że jest czynnością procesową zgłoszenie wniosku dowodowego, niezależnie od okoliczności, iż wniosek ten może zostać przez sąd oddalony.
Brak wystarczających argumentów na rzecz stanowiska, że warunkiem sine qua non uznania czynności za czynność procesową jest jej podjęcie w celu wywołania skutku procesowego. Konieczne, i zarazem wystarczające, dla przyjęcia, że mamy do czynienia z czynnością procesową, jest podjęcie czynności przez podmiot postępowania w przepisanej przez prawo formie oraz możliwość wywołania przez nią skutku procesowego. Nie jest natomiast zasadne oczekiwanie, że czynność procesowa będzie zawsze podejmowana w celu wywołania skutku procesowego. Prawdą jest, że zdecydowana większość czynności procesowych jest dokonywana w celu wywołania takiego skutku, jednak możliwe do wyobrażenia są także sytuacje, gdy czynność procesowa zostanie podjęta bez zamiaru jego wywołania. Udzielenie odpowiedzi w kwestii, czy podmiot postępowania, dokonujący czynności czyni to w celu wywołania skutku procesowego, czy też nie ma takiego zamiaru, jest niezmiernie trudne, a wręcz niemożliwe. Bezsporna mianowicie pozostaje okoliczność, że czynność procesowa jest przede wszystkim zachowaniem, które ,,adresowane” jest do innych podmiotów postępowania47. Stąd powinna być oceniana przez pryzmat obiektywnie dostrzegalnych faktów, a nie w sposób subiektywny, tj. przy uwzględnieniu zamiaru, który istniał w świadomości podmiotu dokonującego czynności. W sytuacji, gdy na podstawie obiektywnych reguł uzasadniony jest wniosek, że dana czynność podjęta została w celu wywołania skutku procesowego, czynność taka jest czynnością procesową, niezależnie od tego, czy podmiot dokonujący czynności swoją świadomością obejmował cel w postaci wywołania skutku procesowego. Cel czynności procesowej należy rozumieć jako cel obiektywny, tj. prawdopodobnie zamierzony przez podmiot postępowania. Skoro zewnętrzny obserwator podejmowanej czynności procesowej, przy jednoczesnym przyjęciu idealistycznego założenia o doskonałej znajomości przez niego reguł dokonywania czynności procesowych, doszedłby do wniosku, że czynność została dokonana w celu wywołania skutku procesowego, to dana czynność jest czynnością procesową.
Summa summarum uzasadnione jest utożsamienie obiektywnego celu wywołania skutków procesowych z istnieniem samej możliwości ich wywołania. De facto przecież pytanie o obiektywny cel wywołania skutku procesowego w kontekście dokonania danej czynności procesowej jest jednocześnie pytaniem o to, czy może ona wywołać skutek procesowy. Cywilnemu prawu procesowemu nie jest bowiem znana konstrukcja czynności procesowej pozornej. W sytuacji, gdy konkretny skutek procesowy jest potencjalnie możliwy do osiągnięcia w rezultacie podjęcia czynności przez podmiot postępowania we właściwej formie, za niedopuszczalne uznać należy badanie, czy cel w postaci wywołania skutku procesowego istnieje. Nawet, gdy całokształt okoliczności towarzyszących dokonywaniu czynności procesowej, oceniany w sposób obiektywny, a nie subiektywny, wskazuje na brak rzeczywistego zamiaru osiągnięcia skutku procesowego, niepodobna przyjąć, że dana czynność nie jest czynnością procesową, jeżeli podjęta została przez podmiot postępowania w formie określonej przepisami prawa i potencjalnie może wywołać skutek procesowy.
Tytułem przykładu, czynność podjęta została w jawnym zamiarze doprowadzenia do przewlekłości postępowania, co trudno uznać za skutek procesowy, będący celem czynności procesowej. Skutek procesowy winien być rozumiany jako uregulowany w ustawie, a nie jako każda konsekwencja związana z postępowaniem, która może być celem podmiotu procesowego.
Proponuję przyjąć zatem następującą definicję czynności procesowej: czynnością procesową jest czynność podjęta przez podmiot postępowania na podstawie odpowiednich uprawnień lub w wykonaniu obowiązków procesowych, w formie określonej przez przepisy prawa procesowego – bez względu na liczbę czynów procesowych ją tworzących48, która może wywołać uregulowane w ustawie skutki procesowe, niezależnie od tego, czy rzeczywistym celem podmiotu dokonującego czynności jest ich wywołanie.
[/hidepost]