Fakultatywne odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności w orzecznictwie sądowym
[hidepost=1]
Zgodnie z art. 151 § 3 KKW, „Odroczenie może być udzielone kilkakrotnie, jednak łączny okres odroczenia nie może przekroczyć okresów wskazanych w § 1; okres odroczenia biegnie od dnia wydania pierwszego postanowienia w tym przedmiocie”. W świetle zaś art. 151 § 1 KKW: „Sąd może odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności na okres do roku, jeżeli natychmiastowe wykonanie kary pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki. W stosunku
do skazanej kobiety ciężarnej oraz osoby skazanej samotnie sprawującej opiekę nad dzieckiem sąd może odroczyć wykonanie kary na okres do 3 lat po urodzeniu dziecka”. Tak też przepis ten dopuszcza możliwość kilkakrotnego udzielenia odroczenia, przy jednoczesnym wskazaniu, że łączny okres odroczenia (co do zasady) nie może przekroczyć roku. Dopuszczając zaś możliwość przedłużenia okresu odroczenia, art. 151 § 3 KKW nie zawiera żadnego zwrotu, który pozwalałby na ustalenie sposobu liczenia okresu łącznego odroczenia. Nie sposób zatem na gruncie wykładni językowej ustalić, czy (a jeśli tak, to w jakich okolicznościach) w kolejnym postanowieniu o odroczeniu wykonania kary pozbawienia wolności wlicza się okres pomiędzy datą zakończenia wcześniej udzielonego odroczenia a datą kolejnego postanowienia o odroczeniu. Tym samym dalsze wywody muszą być dokonywane z odwołaniem się do pozostałych reguł wykładni, tj. systemowej i funkcjonalnej.
Jak wynika z powyższego, odczytanie normy prawnej zawartej w przepisie art. 151 § 3 KKW powinno nastąpić poprzez sięgnięcie do reguł wykładni pozajęzykowych, w tym systemowej. Dokonując zaś wykładni systemowej nie należy ograniczać się tylko do systematyzacji wewnętrznej, lecz także należy uwzględnić miejsce interpretowanego przepisu w hierarchii aktów normatywnych (tzw. systematyzacja zewnętrzna) oraz dokonać tej wykładni zgodnie z zasadami prawa. Nakaz wykładni prawa zgodnie z zasadami prawnymi to jedna z najbardziej podstawowych reguł wykładni systemowej. Wśród zasad systemu prawa szczególną rolę odgrywają zasady konstytucyjne, z czym wiąże się tzw. wykładnia ustaw w zgodzie z Konstytucją7. W orzecznictwie TK utrwalona jest zasada prymatu wykładni zgodnej z Konstytucją, gdyż koresponduje ona z domniemaniem konstytucyjności ustaw. Powyższe stanowisko znalazło wyraz w licznych orzeczeniach wydanych zarówno przed, jak i po wejściu w życie nowej ustawy zasadniczej8. Wykładnia ustaw w zgodzie z Konstytucją należy do obowiązków sądów, jak i innych organów stosujących prawo. Pomaga ona w przezwyciężeniu trudności interpretacyjnych przy niejednoznacznie sformułowanych przepisach, które mogą być rozumiane na kilka różnych sposobów. W takim wypadku, ustalając treść normy prawnej, trzeba wybrać takie znaczenie przepisu prawnego, które w największym stopniu odpowiada aksjologii Konstytucji. Należy przy tym podkreślić, że zasada wykładni ustaw w zgodzie z Konstytucją nie może prowadzić do podważenia jednoznacznego rezultatu wykładni językowej9. Powyższa sytuacja jednak na gruncie art. 151 § 3 KKW nie zachodzi, albowiem, jak zostało wyżej wskazane, w oparciu o rezultat wykładni językowej nie sposób ustalić, czy (a jeśli tak, to w jakich okolicznościach) w kolejnym postanowieniu o odroczeniu wykonania kary pozbawienia wolności wlicza się okres pomiędzy datą zakończenia wcześniej udzielonego odroczenia a datą kolejnego postanowienia o odroczeniu.
Dokonując wykładni systemowej art. 151 § 3 KKW należy także mieć na uwadze całokształt instytucji fakultatywnego odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności. W procesie wykładni art. 151 § 3 KKW nie sposób także pominąć instytucji warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności, określonej
w art. 152 KKW. Zgodnie bowiem z art. 152 § 1 KKW: „Jeżeli odroczenie wykonania kary nie przekraczającej 2 lat pozbawienia wolności trwało przez okres co najmniej jednego roku – sąd może warunkowo zawiesić wykonanie tej kary na zasadach określonych w art. 69–75 Kodeksu karnego”. Tym samym możliwość zastosowania tej instytucji, poza pozytywną prognozą kryminologiczną, uzależniona jest od kumulatywnego spełnienia dwóch formalnoprawnych przesłanek,
a mianowicie: wysokości orzeczonej wobec skazanego kary pozbawienia wolności, której górna granica nie może przekroczyć 2 lat oraz czasu trwania odroczenia wykonania kary, który musi wynosić co najmniej rok. Ostatnia z ww. formalnoprawnych przesłanek warunkowego zawieszenia wykonania kary jest ściśle związana
z art. 151 § 3 KKW, gdyż interpretacja tego przepisu, poprzez wskazany w sentencji postanowienia okres odroczenia wykonania kary, „przenika” do instytucji warunkowego zawieszenia wykonania kary.
[/hidepost]