Fakultatywne odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności w orzecznictwie sądowym
[hidepost=1]
Wyżej zilustrowana sytuacja wskazuje, że zastosowana w najnowszym orzecznictwie SN wykładnia przepisu art. 151 § 3 KKW odbiera ww. drugiej grupie skazanych na karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 2 lat, prawo do ubiegania się o warunkowe zawieszenie wykonania kary, i to pomimo braku jakichkolwiek uchybień (zawinionych czy też niezawinionych) z ich strony. Inaczej rzecz ujmując, niektórym skazanym już w trakcie odraczania wykonania kary zostaje odebrana możliwość ubiegania się o warunkowe zawieszenie wykonania kary, i to nie z uwagi na celowe ich działania, lekkomyślność czy też zdarzenie losowe (np. choroba, nagła konieczność wyjazdu, czy też niemożność powrotu przed końcem poprzedniego okresu odroczenia). Taka sytuacja jest nie do pogodzenia z zasadą równości wobec prawa, wynikającą z art. 32 Konstytucji. Treści art. 151 § 3 KKW należy bowiem interpretować przez pryzmat przepisu art. 152 KKW, poprzez stworzenie wszystkim osobom skazanym (a więc i ww. drugiej grupie) na karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 2 lat, prawa do ubiegania się
o warunkowe zawieszenie wykonania kary, w przypadku korzystania przez nich z kilkukrotnego odroczenia wykonania kary. Tak więc wykładnia
art. 151 § 3 KKW zaprezentowana w najnowszym orzecznictwie SN, moim zdaniem, powoduje naruszenie zasady równości wobec prawa na gruncie instytucji warunkowego zawieszenia wykonania kary.
Zasada równości wobec prawa została sformułowana w art. 32 ustawy zasadniczej, zgodnie z którym: „Wszyscy są równi wobec prawa. Wszyscy mają prawo
do równego traktowania przez władze publiczne”, jak również „Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym
z jakiejkolwiek przyczyny”. Zasada ta jest jednym z fundamentów demokratycznego państwa prawnego, odnoszącym się zarówno do sfery stanowienia, jak
i stosowania prawa. Zasada równości wobec prawa wielokrotnie była przedmiotem rozważań TK i doczekała się bogatej i utrwalonej linii orzeczniczej. Nakazuje ona identyczne traktowanie wszystkich adresatów określonej normy prawnej, znajdujących się w takiej samej lub w podobnej sytuacji prawnie relewantnej. Z zasady równości wobec prawa wynika zatem nakaz równego, tj. jednakowego traktowania wszystkich adresatów normy prawnej, co oznacza zarówno zakaz dyskryminowania, jak i zakaz faworyzowania. Warto przy tym wskazać, że TK dopuszcza możliwość uznania za zgodne z Konstytucją odmienne traktowanie podmiotów podobnych, charakteryzujących się wspólną cechą istotną. Równość wobec prawa nie ma bowiem charakteru absolutnego. Wszelkie odstępstwa od nakazu równego traktowania podmiotów podobnych muszą jednak znajdować podstawę w odpowiednio przekonywujących kryteriach. Zgodnie z orzecznictwem TK, odstępstwa takie są tylko dopuszczalne w przypadku kumulatywnego spełnienia trzech warunków. Po pierwsze, wprowadzone przez prawodawcę różnicowania muszą być racjonalnie uzasadnione. Innymi słowy, wprowadzone zróżnicowania muszą pozostawać w bezpośrednim związku z celem i zasadniczą treścią przepisów, w których zawarta jest kontrolowana norma oraz muszą służyć realizacji tego celu i treści. Po drugie, waga interesu, któremu ma służyć różnicowanie sytuacji podmiotów podobnych, musi pozostawać w odpowiedniej proporcji do wagi interesów, które zostaną naruszone w wyniku różnego traktowania podmiotów podobnych. Po trzecie, różnicowanie podmiotów musi znajdować podstawę w wartościach, zasadach lub normach konstytucyjnych11. Przedstawione tu kryteria stanowią sprawdzian konstytucyjności odstępstw od zasady równego traktowania podmiotów podobnych.
[/hidepost]