Fakultatywne odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności w orzecznictwie sądowym

(inne teksty tego autora)

[hidepost=1]

Na gruncie instytucji warunkowego zawieszenia wykonania kary relewantnymi (istotnymi) cechami wspólnymi skazanych są: wysokość wymierzonej kary pozbawienia wolności, która nie może przekraczać 2 lat oraz fakt trwania odroczenia wykonania kary przez okres co najmniej jednego roku. Ostatnia wyżej wskazana cecha istotna jest ściśle związana z art. 151 § 3 KKW, gdyż interpretacja tego przepisu w sposób naturalny i samoczynny przenika (poprzez ­wskazany w sentencji postanowienia okres odroczenia wykonania kary) do instytucji warunkowego zawieszenia wykonania kary. Wykładnia zaś art. 151 § 3 KKW dokonana w najnowszym orzecznictwie SN powoduje, że prawo do ubiegania się o warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności na podstawie art. 152 KKW przysługuje tylko tym skazanym, którzy złożą wniosek o kolejne odroczenie wykonania kary przed upływem uzyskanego poprzednio odroczenia. W takiej sytuacji, interpretacja art. 151 § 3 KKW różnicuje na gruncie warunkowego zawieszenia wykonania kary adresatów tej instytucji, charakteryzujących się wyżej wymienionymi cechami istotnymi (relewantnymi). Jako kryterium różnicowania została przyjęta data złożenia przez skazanego wniosku (wniosków) o dalsze odroczenie wykonania kary. Wypada jednak zaznaczyć, że nie wszystkim skazanym jest dana możliwość złożenia wniosku o dalsze odroczenie wykonania kary przed zakończeniem wcześniej udzielonego okresu odroczenia, co ilustruje wyróżniona wyżej druga grupa skazanych. Brak jest przy tym racjonalnego związku między ww. kryterium różnicującym skazanych w ramach warunkowego zawieszenia wykonania kary a celami tej instytucji. Odebranie skazanym, którzy z przyczyn od nich niezależnych nie są w stanie złożyć wniosku o kolejne odroczenie wykonania kary przed zakończeniem wcześniej udzielonego okresu odroczenia, prawa do ubiegania się o warunkowe zawieszenie wykonania kary, nie znajduje także uzasadnienia na gruncie systemu wartości konstytucyjnych. Nie sposób bowiem wskazać prawnie chronionych wartości, które usprawiedliwiałyby odebranie tym skazanym prawa wynikającego z art. 152 KKW. W takim układzie interpretacja przepisu art. 151 § 3 KKW zaprezentowana w najnowszym orzecznictwie SN narusza regułę wykładni ustaw w zgodzie z Konstytucją, gdyż wymaga przypisania ustawodawcy intencji odstąpienia od zasady równości wobec prawa, określonej w art. 32 ustawy zasadniczej, przy jednoczesnym braku ku temu podstaw. Tym samym, moim zdaniem, należy przyjąć, że data złożenia wniosku o dalsze odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności nie powinna być istotna w zakresie obliczania łącznego okresu odroczenia wykonania kary, o którym mowa w art. 151 § 3 KKW. Okres ten, niezależnie od daty złożenia wniosku o dalsze odroczenie wykonania kary, powinien być zawsze wliczany w kolejnym pozytywnym postanowieniu w przedmiocie dalszego odroczenia wykonania kary. Brak jest bowiem podstaw prawnych, aby sąd w postępowaniu w przedmiocie dalszego odroczenia wykonania kary różnicował przyczyny złożenia wniosku po upływie okresu wcześniejszego odroczenia. Nie bez znaczenia pozostaje także fakt, że na gruncie instytucji odroczenia wykonania kary brak jest podstaw do odpowiedniego stosowania instytucji przywrócenia terminu. Należy także zwrócić uwagę, że czas bezprawnego pozostawania skazanego na wolności nie może trwać długo, gdyż
po upływie odroczenia wykonania kary zostaje wszczęta procedura umieszczenia skazanego w zakładzie karnym. W takiej też sytuacji skazany musi liczyć się z tym, że nie stawiając się do odbycia kary oraz nie składając wniosku o jej dalsze odroczenie, ryzykuje możliwość doprowadzenia go przez policję do zakładu karnego, celem jej wykonania.

Podsumowanie

Podsumowując – materialne przesłanki fakultatywnego odroczenia wykonania kary są dość jednolicie rozumiane zarówno w orzecznictwie sądowym, jak i w literaturze prawa karnego wykonawczego. Brak jest jednak zbieżnych poglądów doktryny w zakresie ustalenia formalnej przesłanki tej instytucji¹². W orzecznictwie SN obecnie panuje dość jednolite stanowisko w tym zakresie, do czego niewątpliwie przyczyniła się uchwała SN z 25.2.2009 r., której nadano moc zasady prawnej. Krytycznie jednak należy odnieść się do obecnego stanowiska SN w zakresie przypisania normatywnego znaczenia dacie złożenia wniosku o odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności. Treści art. 151 § 3 KKW należy bowiem interpretować przez pryzmat przepisu art. 152 KKW, poprzez stworzenie wszystkim osobom skazanym na karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 2 lat, prawa do ubiegania się o warunkowe zawieszenie wykonania kary, w przypadku korzystania przez nich
z kilkukrotnego odroczenia wykonania kary. Takiej wykładni wymaga konstytucyjna zasada równości wobec prawa, która nakazuje identyczne traktowanie wszystkich adresatów określonej normy prawnej, znajdującej się w takiej samej lub podobnej sytuacji prawnie relewantnej. Powyższy nakaz równego traktowania podmiotów prawa w obrębie określonej kategorii dotyczy nie tylko prawodawcy, ale także wszystkich podmiotów dokonujących wykładni przepisów prawa. Tym samym należy przyjąć, że data złożenia wniosku o dalsze odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności nie jest istotna w zakresie obliczania łącznego okresu odroczenia wykonania kary, o którym mowa w art. 151 § 3 KKW. Okres ten, niezależnie od daty złożenia wniosku o dalsze odroczenie wykonania kary, powinien być zawsze wliczany w kolejnym pozytywnym postanowieniu w przedmiocie dalszego odroczenia wykonania kary. Dokonana tak interpretacja art. 151 § 3 KKW nie prowadzi
do podważenia rezultatów wykładni językowej, a opiera się na założeniu racjonalnego i prawidłowego działania prawodawcy oraz na przyjęciu wewnętrznej spójności aktu prawnego i całego systemu prawa.

[/hidepost]