Indemnizacja kosztów sporządzenia opinii prywatnej w sprawach wynikłych ze zdarzeń drogowych

(inne teksty tego autora)

[hidepost]

W orzecznictwie SN⁶ charakter opinii pozasądowych sprowadzony został w zasadzie do dwóch wariantów. Pierwszy z nich nakazuje traktować ekspertyzę pozasądową jako część argumentacji strony, która się na nią powołuje. W takim przypadku jej znaczenie procesowe w zasadzie sprowadza się do wpływu na ocenę zgromadzonych w sprawie materiałów. Natomiast drugi wariant kwalifikuje ekspertyzę pozasądową do kategorii dowodów z dokumentów prywatnych, co oznacza traktowanie jej wówczas jako dokumentu stanowiącego, że osoba, która go podpisała, wyraziła zawarty w nim pogląd. Jeśli opinia nabierze znaczenia zgodnie z drugim prezentowanym wariantem, to ocena takiej prywatnej ekspertyzy następuje w postępowaniu przez pryzmat art. 253 KPC⁷. Na to, która z powyższych opcji powinna znaleźć zastosowanie w konkretnej sprawie, w dużej mierze mają wpływ sami uczestnicy postępowania. W pierwszej kolejności należy jednak zauważyć, że samo powołanie się przez stronę na okoliczności wynikające z opinii rzeczoznawcy nie przesądza o nadaniu jej jednego z wyżej wskazanych znaczeń, jakie opinia prywatna może odgrywać w toku postępowania sądowego. Opinia, która nie została złożona do akt, nie powinna być bowiem traktowana ani jako stanowisko strony, ani jako element materiału dowodowego⁸. Dla uznania opinii prywatnej za dowód z dokumentu prywatnego konieczne jest dołączenie przez powołującą się na nią stronę stosownego wniosku o dopuszczenie takiego dowodu z uwagi na okoliczności relewantne dla rozstrzygnięcia⁹. W przypadku zaś, gdy strona przedkłada do akt opinię sporządzoną na własne zamówienie, nie dołączając jednocześnie takowego wniosku, należałoby uznać zawarte w niej informacje wyłącznie za wyjaśnienie stanowiska procesowego strony. Wskazuje się przy tym, że gdy ekspertyza w przekonaniu strony ma stanowić jedynie wyjaśnienia z uwzględnieniem wiadomości specjalnych, z jej złożeniem powinien być skorelowany wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego¹⁰. Zarówno wśród przedstawicieli doktryny¹¹, jak i w orzecznictwie¹², można jednak dostrzec dalej idący pogląd, zgodnie z którym w braku stosownego wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego, sąd jeżeli uzna, że sprawa wymaga wiadomości specjalnych, sam, po wysłuchaniu stron co do liczby biegłych i ich wyboru, może wezwać biegłego w celu zasięgnięcia jego opinii. W takiej sytuacji, przedłożenie przez stronę opinii prywatnej do akt sądowych, bez równoczesnego złożenia wniosku dowodowego, stanowiłoby impuls do dopuszczenia dowodu z opinii biegłego przez sąd. Sądownictwo poszło zdaje się jeszcze o krok dalej, bowiem w braku działania sądu w sytuacji, gdy sprawa wymaga wiadomości specjalnych, upatruje się możliwość naruszenia art. 232 zd. 2d KPC, jeżeli przeprowadzenie przez sąd z urzędu takiego dowodu stanowiło jedyny sposób przeciwdziałania niebezpieczeństwu oczywiście nieprawidłowego rozstrzygnięcia sprawy podważającego funkcję procesu¹³. Rozpatrując przedstawione zagadnienie nie należy jednak zapominać o aktualnym ukształtowaniu postępowania cywilnego, bowiem w oparciu o przepis art. 232 KPC, działanie przez sąd z urzędu ma jedynie fakultatywny charakter. Wskazuje się przy tym, że obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 KPC), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie spoczywa na tej stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 KC). Ustawodawca odstąpił jednocześnie od odpowiedzialności sądu orzekającego za rezultat postępowania dowodowego, którego dysponentem obecnie są strony¹⁴. Reasumując zatem, dopuszczenie przez sąd dowodu z opinii biegłego z urzędu jest jego uprawnieniem, a nie obowiązkiem. Z kolei odnosząc to do kwestii prywatnej ekspertyzy, to w przypadku jej przedłożenia przez stronę bez jednoczesnego przedstawienia wniosku o powołanie biegłego sądowego, sąd nie będzie zobowiązany taki dowód dopuścić, chyba żeby zachodziły w sprawie szczególne sytuacje procesowe o wyjątkowym charakterze¹⁵. Szersze omówienie jednak tego zagadnienia wykracza poza ramy przedmiotu niniejszej pracy.

Szkoda

Sporządzenie opinii prywatnej pociąga za sobą niewątpliwie ujemne skutki w postaci poniesionych kosztów przez zamawiającego. Niejednokrotnie zatem uczestnicy postępowania w ramach poniesionej szkody wykazują również kwotę, jaką przyszło im zapłacić na poczet ekspertyzy. W pierwszej kolejności konieczne zdaje się zatem odpowiedzenie na pytanie: czy koszty poniesione przez stronę celem sporządzenia przez prywatnego rzeczoznawcę opinii mieszczą się w ramach pojęcia szkody, która jest jedną z koniecznych przesłanek powstania odpowiedzialności odszkodowawczej?

Odpowiedzialność ubezpieczyciela ma charakter akcesoryjny, jest pewnego rodzaju „nadbudową” nad stosunkiem odszkodowawczym, czyli cywilnoprawnym zobowiązaniem osoby ubezpieczonej, której treścią jest wyrównanie szkody osobie trzeciej. Ubezpieczenie zapewnia poszkodowanemu świadczenie tylko wtedy i tylko w takim zakresie, w jakim istnieje na podstawie ogólnych przepisów prawa obowiązek naprawienia wyrządzonej szkody¹⁶. Jako, że ustawa z 22.5.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych¹⁷ nie reguluje kwestii dotyczących tego, czym jest szkoda, a treść art. 22 ust. 1 wprost stanowi, że w zakresie nieuregulowanym jej przepisami stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego, należy uznać, iż zastosowanie do niej znajdą ogólne normy dotyczące zobowiązań odszkodowawczych, w tym przede wszystkim te płynące z art. 361–363 KC.

[/hidepost]