Indemnizacja kosztów sporządzenia opinii prywatnej w sprawach wynikłych ze zdarzeń drogowych

(inne teksty tego autora)

[hidepost]

Wielokrotnie w ramach powyższych rozważań wskazywane było, że o tym, czy koszty opinii prywatnych będą mogły podlegać indemnizacji, decydują okoliczności konkretnego wypadku. Dotychczasowa analiza oparta była w szczególności na konsekwencjach płynących z regulacji ogólnych zasad odpowiedzialności odszkodowawczej zawartych w przepisach KC. Ustawodawca zdecydował się jednak wprowadzić również szereg regulacji szczególnych w ramach przepisów o umowie ubezpieczenia (art. 805 i n. KC). Znaczenie jednak dla podnoszonych w niniejszym artykule kwestii odpowiedzialności z tytułu obowiązkowych ubezpieczeń od odpowiedzialności cywilnej mają przede wszystkim normy zawarte w UbezpObowU. Zagadnienie zakresu odpowiedzialności odszkodowawczej uregulowane zostało w art. 15 Ubezp­ObowU. Zgodnie z jego ust. 1, w granicach sumy gwarancyjnej ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej lub w granicach sumy ubezpieczenia obowiązkowego ubezpieczenia mienia, zakład ubezpieczeń jest obowiązany zwrócić ubezpieczającemu, uzasadnione okolicznościami zdarzenia, koszty poniesione w celu zapobieżenia zwiększeniu szkody. Ten bezwzględnie obowiązujący przepis jest przepisem szczególnym w stosunku do art. 826 KC, który z kolei dotyczy ubezpieczeń dobrowolnych i dopuszcza rozwiązania korzystniejsze dla ubezpieczonego⁷³. To właśnie ten artykuł stanowi, poza przepisami rangi ogólnej, podstawę uznania za szkodę podlegającą odpowiedzialności odszkodowawczej również koszty poniesione na sporządzenie opinii przez prywatnego eksperta. Aktualne są przy tym wyżej czynione wywody odnoszące się do okoliczności, które decydują o tym, czy sporządzenie pozasądowej opinii było uzasadnione w świetle sprawy. Należy jednak na koniec rozważań jeszcze raz przywołać wypowiedź M. Kalińskiego⁷⁴, który stwierdza, że okoliczność, iż zaniechanie poniesienia przez poszkodowanego pewnych wydatków związanych z wtargnięciem w jego sferę prawną może być kwalifikowane jako przyczynienie się do powstania lub zwiększenia szkody, wywierające zarazem skutek w postaci zmniejszenia odszkodowania. Trafne zatem byłoby uznanie a contrario, że przy spełnieniu wielu przesłanek omawianych w dotychczasowych rozważaniach, sięgnięcie przez poszkodowanego po opinię prywatną na etapie pozasądowym może w konkretnych okolicznościach być uznane za działanie dokonane w celu zapobieżenia zwiększeniu szkody. Konsekwencją tego z kolei byłaby możliwość uzyskania zwrotu poniesionych, celem jej sporządzenia, wydatków przez poszkodowanego.

Podsumowanie

Przeprowadzone wyżej rozważania zasadniczo prowadzą do wniosku, że jest możliwe, aby koszty sporządzenia opinii prywatnej na potrzeby wykazania wysokości powstałej ze zdarzenia drogowego szkody, podlegały sądowej indemnizacji. Celowo jednak posłużono się zwrotem „jest możliwe”, bowiem punktem wyjścia przy każdorazowych rozważaniach przedstawicieli sądownictwa nad zasądzeniem w ramach odszkodowania omawianych wydatków, powinno być apioryczne ich odrzucenie, jedynie przy jednoczesnym dopuszczeniu pewnego rodzaju wyjątków. Sytuacje przemawiające za indemnizacją, jak zostało w poczynionej analizie wskazane, mają bowiem charakter wyjątkowych, zwłaszcza biorąc pod uwagę szczegółowość i mnogość warunków, których spełnienie jest w tym zakresie niezbędne.

Wskazania te powinny znaleźć zastosowanie nie tylko w odniesieniu do przedmiotu niniejszego opracowania, ale także do wszelkiego typu innych sporządzanych opinii. Próby ich wykorzystania w procesie mogą niejednokrotnie zakończyć się potrzebą rozważenia zasadności orzeczenia o zwrocie poniesionych na nie kosztów. Należałoby przy tym, mając na względzie płynące z tego możliwe zagrożenia, jeszcze raz podkreślić, że uznanie wydatków poczynionych na sporządzenie prywatnej opinii za podlegające indemnizacji, zawsze powinno następować z ogromną dozą ostrożności. Natomiast biorąc pod uwagę wyjątkowość omawianej materii, pożądane byłoby, aby sądy dokonywały szczegółowej i wszechstronnej analizy indywidualnych przypadków. Za niewątpliwie nieprawidłową należy zatem uznać często spotykaną lakoniczność argumentacji sądów odnoszącą się do tego, dlaczego koszty opinii zostały uznane za celowe i ekonomicznie uzasadnione, tudzież odwrotnie. Występującym także zjawiskiem jest przeprowadzenie co prawda analizy w tym zakresie, lecz nieujmującej problemu w sposób kompleksowy.

 

SUMMARY

Indemnification of the costs of preparing a private opinion in road traffic cases

The article refers to a broader issue of the rationale for including the costs of preparing any private opinions which are then used for the proceedings in the damages. This issue is becoming ever more significant given the increasing popularity of the parties in civil cases referring to the opinions prepared outside of the proceedings, and thus the conclusions arising from this article may be utilized also in cases exceeding the strictly selected indemnification area. The authoress started her argument with presenting this issue in the light of road traffic cases, as well as defining what „a private opinion” is. Further on, discussing the individual criteria which must be satisfied so that the costs of an opinion of a private expert could be indemnified, the authoress raised issues relating to the notion of a loss, as well as reasonable and economically justified costs.
[/hidepost]