Instytucja sędziego pokoju w Hiszpanii1
[hidepost]
Terytorialny zakres właściwości i organizacja pracy sędziów pokoju
Z punktu widzenia obszarów właściwości sądowej Hiszpania dzieli się na wspólnoty autonomiczne (17), prowincje (50), okręgi sądowe oraz gminy (8124). Okręgi sądowe składają się z pojedynczych gmin (np. w przypadku gęsto zaludnionych miast, takich jak Madryt) lub z kilku sąsiadujących gmin, przynależących do tej samej prowincji. Prawo stanowi, że w gminach, które są „zarządcami okręgu sądowego” (zwykle dlatego, że są najbardziej zaludnione lub charakteryzują się większą aktywnością gospodarczą), jurysdykcja powinna być wykonywana przez sądy I instancji i śledcze, podczas gdy w pozostałych gminach operują sądy pokoju, bez względu na to czy populacja jest mała, czy duża (czasami liczba mieszkańców przekracza 70 tys.).
Chociaż organicznie sądy pokoju przynależą do władzy sądowniczej, ale ich funkcjonowanie, zatrudnienie personelu, finanse zależą, z reguły, od budżetu Rady Miasta gminy, która z kolei dostaje corocznie na ten cel dotacje przyznawane według liczby ludności z budżetu państwa (Art. 51 LDYPJ13). Konkretnie, w 2017 r. dotacje te wynosiły:
• Od 1 do 499 mieszkańców 310 euro rocznie,
• Od 500 do 999 mieszkańców 579 euro rocznie,
• Od 1000 do 2999 mieszkańców 1091 euro rocznie,
• Od 3000 do 4999 mieszkańców 1570 euro rocznie,
• Od 5000 do 6999 mieszkańców 1947 euro rocznie,
• Od 7000 i więcej mieszkańców 2258 euro rocznie.
Wybór tej formy finansowania jest problematyczny. W praktyce niektórzy sędziowie pokoju byli zmuszeni do zaprzestania działalności z powodu braku podstawowych zasobów, takich jak telefon czy kserokopiarka, kiedy Rada Miasta postanowiła nie finansować bieżących wydatków i nie zostały one pokryte przez odpowiednie władze Wspólnoty Autonomicznej. Jeśli chodzi o ich organizację, sędziowie pokoju liczą na pomoc sekretarza, chociaż w zależności od liczby mieszkańców w ich miejscu, ludzie z bardzo różnych środowisk mogą pełnić tę funkcję. Artykuł 50 LDYPJ ustanawia, że kiedy w gminie jest mniej niż 7 tys. mieszkańców urzędnik sądowy zostanie mianowany przez Radę Miasta i z reguły, jest on sekretarzem Rady Miasta, a w bardziej zaludnionych gminach urzędnicy publiczni są zatrudniani na stałe, należą oni do służby wymiaru sprawiedliwości i posiadają gwarantowane minimalne wykształcenie prawne. W tym kontekście, Biała Księga z funkcjonowania hiszpańskich sądów przegotowane przez Generalną Radę Sądownictwa (zatytułowane „Libro Blanco de la Justicia”) wskazało w 1998 r., że to był jeden z głównych problemów sędziów pokoju14. Aby przezwyciężyć te różnice oraz jak najlepiej wykorzystać i zracjonalizować nasze ograniczone zasoby publiczne, małe gminy zostały zaproszone do przyłączenia się, aby mieć jeden wspólny organ administracyjny w skład, którego wchodzą urzędnicy państwowi posiadający wykształcenie prawnicze („Secretarios Judiciales”), którzy również służą w innych sądach poprzez tzw. „Agrupaciones de Secretarios Judiciales”, rodzaj grupy urzędników sądowych pracujących dla sędziów pokoju.
Kognicja sędziów pokoju
Kognicja sędziów sądów pokoju od początku była znacznie ograniczona, ale w ostatnich latach ustawodawca hiszpański jeszcze bardziej zmniejszył kompetencje sędziów pokoju. Istotne jest w tym zakresie rozróżnienie kompetencji w sprawach cywilnych oraz w sprawach karnych.
1. Kognicja sędziów pokoju w sprawach cywilnych15
Od 1855 r., sędziwie pokoju wykonywali cztery podstawowe zadania w sprawach cywilnych:
a) w trybie spornym prowadzili niektóre postępowania dotyczące drobnych roszczeń i wykonywali pomoc sądową;
b) poza trybem spornym wykonywali pewne zadania rejestru cywilnego i postępowania pojednawczego przed procesem.
Chociaż w zasadzie te kompetencje wydają się szczątkowe, należy zauważyć, że sędziowie pokoju w 2017 r. rozstrzygnęli łącznie 856,816 spraw16. Diagnoza instytucji sędziów pokoju wymaga szczegółowej analizy zakresu obowiązków sędziów pokoju w postępowaniu cywilnym.
Od wejścia w życie nowej ustawy o postępowaniu cywilnym w 2000 r., w Hiszpanii są 2 zwyczajne postępowania cywilne: postępowanie cywilne w sprawach specjalnych i bardziej złożonych, które nie są rzeczowo wyspecjalizowane i jeśli kwota pieniężna przekracza 6 tys. euro; w postępowaniach z ustnym uzasadnieniem wyroku, w sprawach mniej skomplikowanych, gdzie nie ma specjalizacji i gdy kwota pieniężna nie przekracza 6 tys. euro. Zgodnie z Art. 47 LEC, w postępowaniu cywilnym sędziowie pokoju rozpoznają powództwa o wartości przedmiotu sporu poniżej 90 euro, chyba że z uwagi na szczególną naturę skargi wymagane jest przeprowadzenie procedury ustnej przed kompetentnym sądem (Art. 47 i 250 ust. 1 pkt 1–13 LEC). Naturalnie, jest niewiele roszczeń tego rodzaju, co znajduje odzwierciedlenie w statystykach, w których odnotowana tylko 5,475 spraw w całej Hiszpanii w 2017 r.
[/hidepost]