Komornik sądowy jako podatnik VAT. Podatek VAT a opłata egzekucyjna
[hidepost]
Inne stanowisko zaprezentował jednak SN w wyroku z 29.5.2007 r.33, którego przedmiotem była kwestia możliwości podwyższenia rocznej opłaty z tytułu użytkowania wieczystego o kwotę podatku od towarów i usług. Zasady ustalania opłat rocznych z tytułu użytkowania wieczystego zostały unormowane w rozdziale 8 ustawy z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami34. Z analizy przepisu art. 72 GospNierU wynika, że jest to opłata o sztywno określonej wysokości, zaś jej wysokość jest ustalana jako określony procent od „ceny” (bądź odpowiednio „wartości”, w razie aktualizacji wyceny) nieruchomości oddawanej w użytkowanie wieczyste. Pomimo takiej konstrukcji opłaty Sąd Najwyższy uznał, że po wejściu w życie VATU, na mocy której poddano opodatkowaniu tym podatkiem oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste, możliwe jest podwyższenie opłaty podatkiem o podatek od towarów i usług. Uzasadniając swoje stanowisko Sąd Najwyższy doszedł do wniosku, że z przepisów normujących zasady ustalania opłaty rocznej wynika, iż nie jest wliczana do niej kwota podatku od towarów i usług. Tymczasem, jak zauważył sąd, podatek VAT jest podatkiem konsumpcyjnym, w ostatecznym bowiem rozrachunku jedynym podmiotem, który nie może dokonać żadnego odliczenia (pomniejszenia) ciężaru opodatkowania, jest ostateczny nabywca towaru lub usługi (konsument). Dalej zaś uznał on, że przerzucenia ciężaru opodatkowania VAT na sprzedającego (towar lub usługę), jako podatnika tego podatku byłoby jego zdaniem sprzeczne z prawem unijnym.
Możliwość doliczenia podatku od towarów i usług do kwoty opłaty egzekucyjnej
Przystępując do analizy zagadnienia możliwości doliczenia podatku od towarów i usług do kwoty opłaty egzekucyjnej, w pierwszej kolejności należy zastanowić się, w jakim zakresie należy uwzględnić w tej analizie przywołane wyżej orzecznictwo sądowe. Niewątpliwie nie jest możliwe uwzględnienie tych orzeczeń, które odwołują się do unormowań zawartych w ustawie z 26.2.1982 r. o cenach35 oraz w CenyU01. Żadna z tych ustaw nie obowiązuje obecnie, zaś ostatnia ze wskazaniach ustaw została uchylona ustawą z 9.5.2014 r. o informowaniu o cenach towarów i usług36. Zatem żadna z tych ustaw nie będzie obowiązywała w chwili rozpoczęcia efektywnego opodatkowania komorników sądowych podatkiem od towarów i usług, a tym samym nawet pomocnicze sięgnięcie do zawartych w nich uregulowań nie byłoby uzasadnione żadnymi względami normatywnymi.
Nie można również posiłkować się tymi wyrokami SN, które odwołują się do wewnętrznej wykładni systemowej przepisów normujących wynagrodzenie notariuszy i adwokatów, bowiem w przepisach KomSEgzU brak jest unormowań podobnych do tych, które są zawarte w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z 28.6.2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej37 czy też w OpłCzynAdwR.
Natomiast punktem wyjścia dla dalszych rozważań może być rozumowanie zaprezentowane przez SN w wyroku z 29.5.2007 r.38. Wynika z niego, że odpowiedzi na pytanie, czy do opłaty, której wysokość została ustalona w drodze aktu normatywnego, należy poszukiwać w samym tym akcie, analizując, czy prawodawca uwzględnił podatek od towarów i usług w ustalonej przez siebie opłacie.
Wychodząc ze wskazanego wyżej założenia, w pierwszej kolejności należy zauważyć, że dotychczas działalność komorników sądowych nie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Wynika to stąd, że w interpretacji ogólnej z 30.7.2004 r.39 Minister Finansów uznał, iż komornicy sądowi w zakresie prowadzonej działalności egzekucyjnej podlegają zwolnieniu od podatku jako podmioty wykonujące czynności władzy publicznej. Pogląd ten zmienił Minister Finansów w interpretacji ogólnej z 9.6.2015 r.40, w której uznał, że komornicy podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, a ponadto stwierdził, że ze względu na ochronę wynikającą z art. 14m § 2 pkt 2 ustawy z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa41 będą oni zwolnieni z obowiązku zapłaty podatku od towarów i usług, z tytułu wykonywanych przez nich czynności za wynagrodzeniem, do końca miesiąca września 2015 r. Wynika stąd, że usługi świadczone przez komorników sądowych zostały po raz pierwszy objęte podatkiem od towarów i usług, bowiem do tej pory komornicy nie byli uznawani za podatników tego podatku.
Konsekwencją powyższego ustalenia musi być konstatacja, że unormowane w KomSEgzU opłaty egzekucyjne nie obejmują podatku od towarów i usług. Skoro dotychczas przyjmowano, że działalność komorników sądowych nie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, to niewątpliwie racjonalnie działający ustawodawca, któremu znany był ten fakt, nie uwzględnił podatku w ustalonych przez siebie opłatach egzekucyjnych. Świadczy o tym zresztą historia nowelizacji przepisów tej ustawy, normujących wysokość opłat egzekucyjnych. Otóż od daty jej uchwalenia wysokość opłat egzekucyjnych ulegała ciągłej obniżce. Przy tym, jak wynikało z uzasadnień do projektów ustaw zmieniających wysokość opłat egzekucyjnych, zmiany te miały na celu dostosowanie tych opłat do rzeczywistych nakładów pracy komorników. Zatem ustawodawca ustalając wysokość opłat dokonywał kalkulacji ich wysokości, uwzględniając wszystkie obciążenia, które był zobowiązany ponieść komornik, pokrywając je z uzyskanych opłat. Skoro zaś ustawodawca działający jako organ kształtujący wysokość opłat stanowiących wynagrodzenie komornika za świadczone przez niego usługi działał ze świadomością, że opłaty te nie są obciążone podatkiem od towarów i usług, oczywiście nie mógł uwzględnić go przy ustalaniu wysokości tych opłat.
[/hidepost]