Kongres Prawników Polskich, Katowice 20.5.2017 r.

[hidepost]

Fragmenty wystąpienia adw. dr hab. prof. UW Katarzyny Bilewskiej

Aby obywatel był należycie w wymiarze sprawiedliwości reprezentowany, jego pełnomocnik musi być w tym systemie należycie umocowany.

Istotą umocowania, punktem wyjścia do umocowania profesjonalnego pełnomocnika w wymiarze sprawiedliwości jest art. 45 Konstytucji RP. Trudno sobie wyobrazić przy obecnej skomplikowanej sytuacji prawnej, w gąszczu przepisów, obywatela w procesie sądowym bez pełnomocnika. ­Prawo do sądu w rozumieniu art. 45 Konstytucji RP to jest także prawo do bycia rzetelnie i profesjonalnie reprezen­towanym.

Procedura cywilna niewątpliwie opiera się na formalizmie. I to nie jest zarzut. Nie należy traktować tego w kategoriach wady systemu, bo rygory formalizmu są wprowadzone po to, aby zapewnić standardy orzekania i aby zapewnić sprawność orzekania.

Będzie tu jeszcze mowa o art. 207 KPC. To jest przepis, który miał w swojej intencji spowodować, aby procesy odbywały się sprawnie. I one mogą odbywać się sprawnie przy użyciu tego instrumentu, ale wówczas, kiedy partnerem sędziego na sali sądowej jest profesjonalny pełnomocnik. Obywatele bardzo często nie zdają sobie sprawy z tego, jak działają obecne reguły składania pism sądowych, przedstawianie dowodów w postępowaniu. Rolą pełnomocnika jest, aby skorzystać z instrumentów, jakie daje art. 207 KPC. A trudno oczekiwać od Obywatela, by on to wiedział sam.

Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa szczyci się statystykami wygrywanych spraw w imieniu Skarbu Państwa. Rzeczywiście, to są sprawy, w których statystyki są nieubłagane. To znaczy powództwa są w ogromnej większości oddalane, a zasądzane odszkodowania minimalne – symboliczne. To widać zwłaszcza w sferze zadośćuczynień.

I powstaje pytanie: jakie jest źródło porażek obywateli w sporach ze Skarbem Państwa? To są sprawy ogromnie trudne, bo nasycone dużym ładunkiem emocjonalnym, ale też bardzo trudne od strony prawnej. To są sprawy, w których najczęściej wymagany jest prejudykat, jeżeli to są sprawy dotyczące błędów władzy publicznej. To są sprawy, w których ciężar dowodu spoczywa na Obywatelu. Dlatego, proszę Państwa, jest istotne, aby w tych sprawach pojawiali się pełnomocnicy.

Przy tak skomplikowanej formule dochodzenia roszczeń, przy prejudykacie, przy ciężarze dowodu, który wymaga wykazania szkody, bezprawności, związku przyczynowego, rolą pełnomocnika jest spotkać się z Obywatelem i powiedzieć mu w sposób niezależny i bezstronny, czy ma w tej sprawie szansę, czy powinien angażować swój czas, pieniądze i emocje na ten spór. Bo jeżeli Obywatel na właściwym etapie otrzyma prawidłową analizę tej sprawy, prawidłową ocenę szans tej sprawy, to być może nie podejmie decyzji o sądzeniu się z własnym państwem i nie będzie przeżywał frustracji antypaństwowej związanej z negatywnym rozstrzygnięciem tego sporu.

Procedura cywilna jest tak ukształtowana, że to powód z uwagi na ciężar dowodu bierze na siebie ciężar organizacji procesu w tym sensie, że on musi swoich racji dowodzić. Jeżeli pozwanym w sprawie jest Skarb Państwa, to sytuacja jest szczególnie trudna, bo nie dość, że działa pewna natura sytuacji uprzywilejowująca pozwanego, to jeszcze za tym pozwanym stoi aparat władzy publicznej, a po drugiej stronie jest Obywatel. Rolą pełnomocnika jest tę nierównowagę naturalną nieco zniwelować. Nie tylko jesteśmy obrońcami w sprawach karnych, ale powinniśmy bronić interesów obywateli w stosunku do Skarbu Państwa w obszarze prawa cywilnego.

Summary:

Professor Katarzyna Bilewska indicated that in order to correctly represent a citizen in the system of justice the attorney has to be properly empowered within the system. Professor Bilewska noted the statistics of cases won in the name of the State Treasury and emphasized the importance of a citizen being represented by a professional attorney in this area.

[/hidepost]