Kongres Prawników Polskich, Katowice 20.5.2017 r.

[hidepost]

Drodzy Państwo,

reforma wymiaru sprawiedliwości – co będę podkreślać – nie jest przeciwko Wam, tylko dla Was. I dla wszystkich Polaków. Ma dać rzeczywistą gwarancję niezawisłości każdemu szeregowemu sędziemu. Zapewnić im komfort, że wydając takie czy inne wyroki, nie są skazani na łaskę i niełaskę prezesów swoich sądów oraz że nie muszą działać pod dyktando czy choćby domyślając się oczekiwań zwierzchników, by zasłużyć na awans i większe zarobki.

Demokratyzacja wyborów do KRS jest sprawą kluczową. Domagały się tego zgromadzenia sędziowskie kwestionując niedemokratyczne i kurialne procedury wyborcze. W odpowiedzi na sugestie OBWE, opozycji oraz samych sędziów, wprowadzamy następującą poprawkę do ustawy o KRS: „W terminie 30 dni od dnia obwieszczenia o zwalnianym miejscu w Radzie stowarzyszenia zrzeszające sędziów lub prokuratorów, do których zadań statutowych należy działanie na rzecz niezależności sądów i niezawisłości sędziów lub reprezentowanie środowiska sędziów lub prokuratorów, grupy co najmniej 20 sędziów lub prokuratorów, Naczelna Rada Adwokacka, Krajowa Rada Radców Prawnych lub Krajowa Rada Notarialna zgłaszają Marszałkowi Sejmu sędziów, spośród których mogą być zgłaszani kandydaci na członków Rady. Do zgłoszenia dołącza się uzasadnienie oraz oświadczenie osoby zgłaszanej o zgodzie na kandydowanie do Rady”.

Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie w końcowym raporcie nt. projektu ustawy o KRS zauważyła, że: „jeżeli intencją ustawodawców było stworzenie dwuczęściowego systemu, w którym stowarzyszenia zrzeszające sędziów zgłaszają kandydatów Sejmowi, a propozycje te stanowić będą podstawę wyboru przez Sejm sędziów pełniących funkcję członków Krajowej Rady Sądownictwa, podobnie jak w systemie hiszpańskim, obecne brzmienie Projektu Ustawy zyskałoby, gdyby zamiar ten został wyrażony jaśniej”. Stąd też wyżej przedstawiona nasza propozycja, wychodząca naprzeciw tym postulatom.

Pragnę zwrócić uwagę, że najlepszym sposobem zapewnienia sprawiedliwego i efektywnego sądownictwa jest wprowadzenie kontroli i równowagi tej władzy z pozostałymi dwiema: ustawodawczą i wykonawczą, a także poddanie sądownictwa kontroli społeczeństwa obywatelskiego.

Sędziów sądów powszechnych w Niemczech – w Saksonii i w Bawarii powołuje wprost Minister Sprawiedliwości, bez opinii jakichkolwiek rad sędziowskich. Tymczasem w naszym kraju, to wciąż Zgromadzenie Ogólne sędziów będzie opiniowało kandydata na sędziego, oceniało go będzie Kolegium sądu, wizytator, a KRS będzie jedynie ostatnim ogniwem tej oceny. I wyboru do niej 15 sędziów będą dokonywali przedstawiciele społeczeństwa dysponujący mandatem demokratycznym, czyli posłowie.

Demokratyzacja sądownictwa w Niemczech sięga tak daleko, że sędziowie SN są wybierani przez Radę ds. Wyboru Sędziów (Richterwahlausschuss) składającą się z 16 ministrów landowych i 16 przedstawicieli parlamentu (Bundestagu). Kandydatów zaś zgłaszają ministrowie sprawiedliwości landowi. Izba SN opiniuje jedynie kandydatów, ale ta opinia jest niewiążąca dla Rady ds. Wyboru Sędziów.

Sąd Najwyższy Niemiec nie uczestniczy w ogóle na żadnym etapie w procedurze powoływania jego sędziów! Odwrotnie jest zaś u nas, gdzie mamy system pełnej kooptacji wyborów do SN.

W Holandii w ciągu ostatnich 30 lat było jedynie 5 postępowań dyscyplinarnych, jak przekazali mi sędziowie holenderscy. Uzasadnili to tym, że jeśli sędzia ma coś na sumieniu, to po prostu rezygnuje. Gdyby u nas były takie standardy, to niepotrzebna byłaby reforma!

Szanowni Państwo,

teraz albo nigdy. Ten Kongres, a mówię to bez cienia patosu i przesady, staje przed historycznym wyborem. Przesądzi o tym, czy w ważnym momencie polscy prawnicy potrafią ponad własnymi interesami postawić interes całego państwa i jego obywateli. A tego właśnie wymaga reforma tak ważnej dziedziny, jaką jest wymiar sprawiedliwości. O to do wszystkich Państwa apeluję.

Marcin Warchoł

Summary:

Vice-Minister of Justice Marcin Warchoł appealed that the judiciary is to be free from political pressure, but also from the corporate interests of the legal community. Minister Warchoł declared that citizens’ rights are not realized, a manifestation of which are trials which take years to proceed and many scandals which evidence low moral standards and lack of independence of judges, court orders are frequently questioned, for instance by the European Court of Human Rights, and judicial ignorance arouses public outrage. The Minister stressed that it is impossible to defend the good name of judges without improving transparency of their assets declarations, without controlling their additional occupations and without a reform of the disciplinary procedure. According to the Minister democratization of the elections of the National Council of the Judiciary is of key importance. To confirm his theses the Minister quoted the example of democratization of the judiciary in Germany – in Saxony and in Bavaria.

[/hidepost]