Krajowa Rada Sądownictwa zabiera głos w sprawie zamrożenia wynagrodzeń i zmian w instytucji stanu spoczynku

W opinii z 16.11.2011 r., odnoszącej się do zamiarów rządu „zamrożenia” ustawowej waloryzacji wynagrodzeń sędziowskich w 2012 r., Rada zgłosiła sprzeciw wobec regulacji dotyczącej mechanizmów ustalania płac, zarzucając, że zmiana obecnego mechanizmu waloryzacji na skomplikowany system oparty o tzw. wskaźnik waloryzacji zdefiniowany w znowelizowanych artykułach spowoduje, iż wzrost wynagrodzeń sędziowskich, jeśli w przyszłości w ogóle do niego dojdzie, będzie znacząco niższy niż byłby przy zastosowaniu obecnie obowiązujących reguł.

Krajowa Rada Sądownictwa wytknęła projektodawcy, że nie przedstawił powodów, dla których zamierza nie dopuścić do ewentualnej waloryzacji wynagrodzeń sędziowskich w 2013 r. i w latach następnych na podstawie obecnie obowiązujących rozwiązań prawnych, przyjętych zaledwie przed dwoma laty i wypracowanych w atmosferze dużego napięcia w środowisku sędziowskim. Ostatecznie do Sejmu Rząd wniósł projekt dotyczący jedynie roku 2012, co jednak, jak wiemy, nie gwarantuje dalszych zmian w przyszłym
roku.

Rada w ww. uchwale przypomniała, że sędziowie są jedyną grupą zawodową, o której wynagrodzeniu wypowiada się Konstytucja, stanowiąca w art. 178 ust. 2 i art. 195 ust. 2, iż sędziom zapewnia się warunki pracy i wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków. Powszechnie przyjmuje się, że regulacja ta nie ma charakteru przywileju, lecz pełni ważną funkcję gwarancji niezawisłości sędziowskiej i jest na tyle doniosła, że została wpisania do Konstytucji. Podstawowym błędem ustawy okołobudżetowej w części dotyczącej „zamrożenia” płac jest potraktowanie wynagrodzeń sędziowskich tak, jak wynagrodzeń wszystkich pracowników sfery budżetowej (z wyjątkiem nauczycieli). Jest to zatem błąd rangi ustrojowej, albowiem projektodawca ignoruje gwarancyjną funkcję art. 178 ust. 2 i art. 195 ust. 2 Konstytucji. Zdaniem Rady, poziom wynagrodzeń sędziów w dalszym ciągu nie zachęca bardzo dobrych i posiadających duże doświadczenie zawodowe prawników do ubiegania się o stanowiska sędziowskie. Niewątpliwie uzyskane ewentualnie oszczędności z „zamrożenia wynagrodzeń” nie będą stanowić znaczącej pozycji w budżecie. Krajowa Rada Sądownictwa wskazała także, że pokrycie wzrostu wynagrodzeń sędziowskich w 2012 r. możliwe jest poprzez zmianę wewnętrznej struktury wydatków w budżecie sądów powszechnych, Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Rada przypomniała również, że w dniach 4–5.7.2011 r. Zebrania Przedstawicieli Zgromadzeń Ogólnych Sędziów Apelacji i Przedstawicieli Zgromadzeń Ogólnych Sędziów Okręgów wyraziły stanowczy sprzeciw wobec ujawnionych już wówczas planów obniżenia wynagrodzeń sędziowskich w stosunku do średniego wynagrodzenia w kraju oraz uznały za niezrozumiały i powodujący podważenie zaufania obywateli do państwa prawa zamiar wycofania się przez rząd z rozwiązania wcześniej przez niego przyjętego.

W dniu 7.12.2011 r. KRS zajęła z kolei stanowisko w sprawie godnego uposażenia sędziów w stanie spoczynku, w którym zdecydowanie sprzeciwia się zapowiadanym zmianom. W ww. stanowisku stwierdzono, że Konstytucja RP zakazuje przyjmowania unormowań znoszących stan spoczynku lub przekształcenia go w sposób, który nie da się pogodzić z funkcjami tej instytucji. Wynagrodzenie odpowiadające godności urzędu sędziego oraz stan spoczynku stanowią gwarancję prawidłowej realizacji prawa do sądu, które jest jednym z podstawowych elementów demokratycznego państwa prawnego. Nie jest to przywilej sędziów, lecz gwarancja zachowania bezstronności i niezawisłości sędziowskiej. Każdy sędzia podlega ograniczeniom, które nie obejmują innych grup zawodowych. Ograniczeniom tym podlega także sędzia przechodzący w stan spoczynku, który nadal zachowuje status sędziego. Sędzia nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej niedającej się pogodzić z zasadami niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Sędzia nie może podejmować dodatkowego zatrudnienia i nie może prowadzić działalności gospodarczej. Czas pracy sędziego jest określony wymiarem jego zadań, co oznacza obowiązek świadczenia pracy poza normalnymi godzinami pracy, także w porze nocnej, w niedziele i święta, bez prawa do otrzymania z tego tytułu kompensaty w postaci dodatkowego wynagrodzenia lub w postaci czasu wolnego. Szczególne obowiązki, niedogodności i ograniczenia, które wiążą się z pełnieniem służby sędziowskiej, w pełni uzasadniają pozostawienie bez zmian unormowanej w Konstytucji instytucji stanu spoczynku. (BP)

Opracował:
Bartłomiej Przymusiński
rzecznik prasowy SSP „Iustitia”