Kurator dla spółki pozbawionej zarządu – szanse na uzyskanie wyroku przeciwko spółce (czego sąd oraz wierzyciel spółki może oczekiwać od kuratora prawa materialnego ustanowionego dla spółki)
[hidepost]
Zadania i możliwości działania kuratora
Należy podkreślić, że kurator prawa materialnego, czyli ten kurator, którego może ustanowić sąd rejestrowy, nigdy nie ma prawa reprezentować podmiotu w procesie. Sąd rejestrowy zatem nie może nadać kuratorowi takich uprawnień mocą własnego postanowienia.
Z mocy art. 42 KC, kurator ma obowiązek podjąć działania, które mają doprowadzić do wyłonienia organów umożliwiających prowadzenie spraw spółki, a gdyby nie było to możliwe – postaranie się o jej likwidację. Zazwyczaj organem, który należy powołać, jest zarząd, aczkolwiek nie można wykluczyć przypadków, gdy będzie potrzeba powołania też innych organów.
Jedynym odstępstwem od tak określonych działań kuratora jest dodatkowe uprawnienie kuratora, jednak tylko kuratora wyznaczonego przez sąd na wniosek organu podatkowego, do działania we wszystkich sprawach podatkowych oraz w innych sprawach należących do właściwości organów podatkowych6.
Zatem kurator powołany na wniosek wierzyciela, którym nie jest Skarb Państwa, za którego działa organ podatkowy, nie będzie miał prawa podejmować innych czynności niż te, które są wymienione w art. 42 KC.
Postaranie się o powołanie organu oznacza dla kuratora konieczność sprawdzenia w statucie lub umowie spółki, w jaki sposób jest powoływany zarząd, a później doprowadzenie do zastosowania tego trybu. Jeśli zatem zarząd powoływany jest przez radę nadzorczą, kurator musi zwołać posiedzenie rady nadzorczej. Jeśli zarząd powołują wspólnicy musi zwołać zgromadzenie wspólników i to w sposób określony przepisami prawa oraz umową spółki (statutem spółki). Do tego oczywiście, kurator musi ustalić dane i adresy osób wchodzących w skład tych organów. Zadania kuratora komplikują się wówczas, gdy zarząd jest powoływany przez wspólników, a wspólnik lub wspólnicy nie żyją.
Kurator powinien wtedy ustalić krąg spadkobierców (nierzadko musi wystąpić o stwierdzenie nabycia spadku) i na podstawie umowy spółki, ustalić, czy umowa nie ogranicza wejścia spadkobierców do spółki. Naturalnie wtedy koszty działania kuratora powinny być pokrywane przez wnioskodawcę, a brak zaliczki na pokrycie kosztów może skutkować usprawiedliwionym zawieszeniem działań kuratora.
Zdarza się także, że kurator na podstawie akt rejestrowych nie może ustalić aktualnych adresów wspólników, co wymaga podjęcia przez kuratora dodatkowych działań generujących koszty.
Kiedy kurator doprowadzi do ustalenia aktualnego składu wspólników, zwołuje zgromadzenie z porządkiem obrad obejmującym powołanie zarządu, a często od razu obejmującym rozwiązanie spółki na wypadek, gdyby nie udało się powołać zarządu.
Dopiero wówczas, gdy nie uda się podjąć uchwały o rozwiązaniu spółki, kurator ma obowiązek wystąpić do sądu rejestrowego z wnioskiem o rozwiązanie spółki. Takie stanowisko zajął SN w uchwale z 8.3.2012 r.7, uznając przy tym, że brak powołania zarządu oznacza zawsze dla kuratora konieczność wystąpienia z wnioskiem o rozwiązanie. Sąd Najwyższy stwierdził, że do przepisów dających podstawę do orzeczenia przez sąd o rozwiązaniu spółki z o.o. należy także art. 42 KC. Jeżeli mimo podjętych przez kuratora prób nie można przywrócić osobie prawnej możliwości działania przez organy, powinna istnieć możliwość jej rozwiązania przez sąd z inicjatywy kuratora wyposażonego w kompetencję do podjęcia starań o jej likwidację.
W uchwale SN nie poświęca żadnej uwagi problemowi faktycznej likwidacji spółki, czyli przeprowadzenia czynności prowadzących do wykreślenia spółki z rejestru. Zgodnie z art. 272 KSH, do zakończenia istnienia spółki dochodzi z chwilą jej wykreślenia z rejestru po przeprowadzeniu likwidacji. Sąd Najwyższy jednak całą uwagę poświęca otwarciu likwidacji spółki z o.o., która następuje, w myśl art. 274 § 1 KSH, z dniem uprawomocnienia się orzeczenia o jej rozwiązaniu przez sąd, powzięcia przez wspólników uchwały o jej rozwiązaniu lub zaistnienia innej przyczyny jej rozwiązania. Stwierdzając, że aby zatem mogło dojść do likwidacji spółki, najpierw powinno nastąpić otwarcie jej likwidacji, a skoro według art. 42 § 2 KC, kurator może podjąć czynności zmierzające do likwidacji, to musi się w nich mieścić także wystąpienie do sądu o rozwiązanie spółki.
Należy jednak zauważyć, że uprawnienie kuratora do złożenia wniosku o rozwiązanie spółki, aczkolwiek jest wystarczające do otwarcia likwidacji spółki, to nie oznacza, że będą prowadzone jakiekolwiek czynności likwidacyjne, przede wszystkim zaś nie oznacza, że w spółce będą powołani likwidatorzy.
W myśl art. 276 § 3 KSH, jeśli o rozwiązaniu spółki orzeka sąd, może on, lecz nie musi, jednocześnie ustanowić likwidatorów. Nawet jeśli kurator zawnioskuje o ustanowienie likwidatorów, to sąd rejestrowy nie zawsze takich likwidatorów ustanowi. Zwykle sąd pozostawi spółkę bez likwidatorów, jeśli nie będzie miał kogo na tej funkcji obsadzić.
[/hidepost]