Kurator dla spółki pozbawionej zarządu – szanse na uzyskanie wyroku przeciwko spółce (czego sąd oraz wierzyciel spółki może oczekiwać od kuratora prawa materialnego ustanowionego dla spółki)
[hidepost]
Rozwiązanie spółki bez likwidacji
W niektórych, jednak bardzo rzadkich, przypadkach wierzycielowi opłacać się może oczekiwanie na wykreślenie spółki z rejestru bez przeprowadzenia likwidacji. Rozwiązanie spółki bez przeprowadzenia likwidacji jest możliwe jedynie wtedy, gdy zostaną uprzednio spełnione przesłanki wskazujące w sposób pośredni, iż spółka być może nie działa, albo być może nie posiada majątku. Sądy rejestrowe wszczynają postępowanie o rozwiązanie spółki, kiedy uzyskują informację o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości lub umorzeniu postępowania upadłościowego wskutek braku wystarczającego majątku, albo gdy stwierdzą, że spółka nie wykonuje obowiązków wobec rejestru, nie reagując na wezwania sądu rejestrowego. Podstawą do rozwiązania spółki bez likwidacji jest ustalenie, że nie prowadzi ona działalności i nie posiada majątku.
Wszczynając postępowanie o rozwiązanie spółki bez likwidacji, sądy prowadzą zazwyczaj kilkumiesięczną procedurę zmierzającą do ustalenia czy spółka działa i czy posiada jakikolwiek majątek. W tym celu próbują pozyskać informacje z urzędów skarbowych, Centralnego rejestru pojazdów, z rejestru ksiąg wieczystych, z ZUS. Informacje te z natury swojej nie mogą świadczyć z całą pewnością o braku majątku spółki, choć zwykle świadczą o tym, czy spółka prowadzi działalność. Dane te są różnie interpretowane przez różne sądy rejestrowe, z których niektóre uznają brak informacji o majątku za równoznaczny z brakiem majątku i rozwiązują spółkę. Inne zaś sądy uważają, że na podstawie tak ograniczonych danych nie można ustalić z całą pewnością braku majątku, zatem umarzają wszczęte postępowania.
Szczególną cechą rozwiązania spółki bez likwidacji jest wykreślenie jej z rejestru bezpośrednio po uprawomocnieniu się postanowienia o rozwiązaniu, bez żadnych czynności likwidacyjnych. Jest to jedyny przypadek przewidziany ustawą, który zezwala na utratę bytu prawnego spółki kapitałowej bez procedury likwidacyjnej. Prawomocne orzeczenie o rozwiązaniu skutkuje zawsze wykreśleniem z rejestru.
Należy zauważyć natomiast, że wniosek kuratora o rozwiązanie spółki prowadzi w pierwszym rzędzie do otwarcia likwidacji spółki. Nie ma przy tym żadnej pewności, że otwarcie likwidacji przełoży się na przeprowadzenie jakichkolwiek czynności likwidacyjnych oraz na zakończenie likwidacji i wykreślenie spółki z rejestru.
Wprowadzając przepisy o wykreślaniu podmiotów bez likwidacji, ustawodawca doszedł do wniosku, że wykreślenie z rejestru podmiotu, który nie dysponuje majątkiem, nie godzi w prawa wierzycieli, gdyż egzekucje kierowane do podmiotu i tak okażą się bezskuteczne.
Nie można jednak wykluczyć, że po wykreśleniu spółki z rejestru odnajdzie się jakiś majątek pozostały po spółce. W myśl art. 25e ust. 1 ustawy o KRS, z chwilą wykreślenia z rejestru Skarb Państwa nabywa nieodpłatnie z mocy prawa mienie pozostałe po wykreślonym z rejestru podmiocie, którym nie rozporządził przed wykreśleniem właściwy organ. W takim przypadku Skarb Państwa zawsze ponosi odpowiedzialność z nabytego mienia za zobowiązania podmiotu wykreślonego z Rejestru (art. 25e ust. 2 ustawy o KRS). Wierzyciel może wówczas zwrócić się o należność do Skarbu Państwa, który jest reprezentowany przez starostę, wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej, właściwego ze względu na ostatnią siedzibę podmiotu. Roszczenia wierzycieli wygasają, jeżeli nie będą dochodzone przeciwko Skarbowi Państwa w terminie roku od chwili nabycia mienia przez Skarb Państwa (data wykreślenia z rejestru). Mają one pierwszeństwo przed roszczeniami wspólników wobec spółki.
Jeśli w toku działań kuratora, który próbuje doprowadzić do powołania organów spółki albo do jej rozwiązania, sąd rejestrowy dostrzeże przesłankę do wszczęcia postępowania o rozwiązanie spółki bez likwidacji, skupia się przede wszystkim na tym właśnie postępowaniu. Rozwiązanie spółki bez likwidacji czyni bezzasadnymi przede wszystkim te czynności kuratora, które prowadzą do rozwiązania spółki wraz z otwarciem likwidacji.
Skoro bowiem zachodzą przesłanki, aby spółkę rozwiązać i wykreślić z rejestru, sąd musi zastosować tę drogę zakończenia bytu spółki z uwagi na obligatoryjne brzmienie przepisu („sąd rejestrowy orzeka o rozwiązaniu podmiotu bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego…”). Zbędny zatem staje się wniosek kuratora o rozwiązanie spółki, a trwające już postępowanie z tego wniosku zwykle zawiesza się na zasadzie art. 177 § 1 pkt 1 KPC.
Może się jednak okazać, że postępowanie o rozwiązanie spółki bez przeprowadzenia likwidacji zostanie umorzone. Wówczas oczekuje się od kuratora doprowadzenia do końca wszystkich czynności, aż do uzyskania postanowienia o rozwiązaniu spółki.
[/hidepost]