„Lex Biernacki” niekonstytucyjne
Uprawnienie ministra jest „wkroczeniem w dziedzinę sprawowania wymiaru sprawiedliwości” – orzekł w pełnym składzie Trybunał Konstytucyjny1. Za niezgodne z Konstytucją RP Trybunał uznał prawo ministra do żądania przedstawienia mu akt sprawy sądowej. Podobnie jest z przepisami dotyczącymi prawa ministra do przetwarzania danych osobowych w ramach nadzoru nad sądami. Według orzeczenia, minister ma prawo administrować danymi w ramach systemów teleinformatycznych, ale bez dostępu do danych wrażliwych. Warto podkreślić, że jest to pierwszy od wielu lat przypadek, gdy dzięki aktywności środowiska sędziowskiego udało się powstrzymać niekorzystne regulacje proponowane przez MS.
Przed rozprawą „Iustitia” przesłała do Trybunału uzupełnienie zajętego wcześniej stanowiska, w którym znalazły się wyniki ankiety dotyczącej dostępu ministrów sprawiedliwości do akt spraw i systemów sądowych w krajach europejskich. Ankietę przeprowadzono podczas spotkania Europejskiego Stowarzyszenia Sędziów w Gdańsku. Odpowiedzi uzyskano z 27 państw europejskich. Podobne rozwiązanie, jak proponowane w Polsce, istnieje jedynie w Albanii, chociaż i tam wizytatorzy z MS lub KRSS mogą uzyskać dostęp do akt tylko w związku z postępowaniem dyscyplinarnym sędziego i w tym celu muszą się stawić w sądzie.
Forsowana przez Ministerstwo Sprawiedliwości ustawa2 została zaskarżona w trybie prewencyjnym przez Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego. Wcześniej wzbudziła powszechny protest środowiska sędziowskiego i organizacji zajmujących się prawami obywatelskimi. Istotną rolę odegrała tu „Iustitia”. Krytyczne uchwały podjęły Krajowa Rada Sądownictwa, organy samorządu sędziowskiego oraz organizacje pozarządowe, w tym wspólny apel wystosowały trzy stowarzyszenia sędziowskie. Z inicjatywy internetowego forum sędziowskiego www.sedziowie.net podjęto akcję zbierania podpisów sędziów pod protestem wobec nowelizacji. Głos w sprawie zabrały także organizacje międzynarodowe: uchwałę podjęło Europejskie Stowarzyszenie Sędziów (EAJ), a Stowarzyszenie MEDEL złożyło w polskim TK opinię Amicus Curiae.
Po wyroku TK „Iustitia” wystąpiła do Prezydenta RP z wnioskiem o odesłanie całej ustawy ponownie do Sejmu w celu wprowadzenia w niej zmian. Poza przepisami zakwestionowanymi przez TK także kilka innych rozwiązań tej nowelizacji budziło sprzeciw środowiska sędziowskiego: zmniejszenie udziału sędziów rejonowych w zgromadzeniach, zmniejszenie uprawnień kolegiów sądów okręgowych, likwidacja „kilometrówek” dla sędziów rejonowych i wprowadzenie kary dyscyplinarnej w postaci obniżenia wynagrodzenia.
(IS)
1 Wyrok TK z 14.10.2015 r., Kp 1/15, „Monitor Polski” 2015, poz. 1045.
2 Ustawa z 20.2.2015 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych Ustaw, druki sejmowe nr 2544 i 2680, dostępne na: www.sejm.gov.pl