Materialnoprawne podstawy adopcji zagranicznej
[hidepost=1]
Jeżeli dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską rodziców sprawujących nad nim pieczę, ale warunki materialne uniemożliwiają rodzicom należyte zaspokojenie potrzeb dziecka (w szczególności w rodzinach wielodzietnych), w pierwszej kolejności należy rozważyć, czy dobro dziecka nie przemawia za pozostawieniem go we własnej rodzinie, której należy udzielić pomocy ze środków społecznych20.
Dobro dziecka, które nie pozostaje pod władzą rodzicielską i przebywa w palcówce opiekuńczo-wychowawczej, nie zawsze przemawia za jego przysposobieniem. Za pozostawieniem dziecka w placówce lub skierowaniem do innej placówki może przemawiać dotychczasowa historia życia dziecka (np. nieudane i rozwiane przysposobienie, niepowodzenia umieszczenia w rodzinie zastępczej, silny związek emocjonalny z rodzeństwem, które nie może być przysposobione przez tę samą osobę), stan rozwoju psychicznego nierokujący nawiązania więzi emocjonalnej.
Przysposobienie nie jest z reguły optymalną formą pieczy nad dziećmi starszymi, w szczególności zbliżającymi się do pełnoletniości, które dotychczas były wychowywane przez inne osoby niż potencjalny przysposabiający lub przebywały przez długi czas w placówkach. Istnienie silnych więzi emocjonalnych z krewnymi może być czynnikiem wskazującym, że nie przysposobienie, lecz inne formy pieczy zastępczej, umożliwiające podtrzymywanie tych więzi, będą dla dziecka najkorzystniejsze. Szczególnie istotne jest zachowanie więzi z rodzeństwem. Dał temu wyraz polski ustawodawca w art. 151 KRO, przewidując powierzenie opieki nad rodzeństwem, w miarę możności jednej osobie oraz ułatwiając przysposobienie powodujące przeniesienie miejsca zamieszkania dziecka za granicę, jeżeli prowadzi ono do połączenia rodzeństwa (art. 1142 § 2 KRO)21.
Dobro małoletniego jest decydującym kryterium, którym kieruje się sąd opiekuńczy przy wydawaniu orzeczenia o przysposobieniu.
Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 15.9.1951 r.22, zachowującego nadal aktualność, zawarł w sprawie oceny dobra dziecka następujące wskazówki: „(…) Ocenę, czy przysposobienie zgodne byłoby z dobrem dziecka, winna władza opiekuńcza przeprowadzić nie tylko z punktu widzenia sytuacji materialnej, jaką dziecku mógłby zapewnić przysposabiający w zestawieniu z sytuacją dotychczasową, lecz przy uwzględnieniu wszystkich nasuwających się w tej mierze kryteriów, w szczególności zagadnienia, czy wychowanie dotychczasowe, czy też ewentualne wychowywanie dziecka przez przysposabiającego, mogłoby przygotowywać dziecko lepiej do pracy dla dobra społeczeństwa, odpowiednio do jego uzdolnień (art. 35 KR, obecnie art. 96 KRO), czy przeciwko przysposobieniu nie przemawiają silne więzy z zakresu uczuć rodzinnych wiążące dziecko z matką czy ojcem itp. (…)”.
Należy zatem rozumieć, że dobro dziecka wymaga, aby przez przysposobienie powstała silna więź natury osobistej i uczuciowej, taka jaka normalnie istnieje pomiędzy rodzicami i dziećmi oraz, aby zapewniało ono godziwe warunki wychowania i utrzymania. Warunki te dotyczą sfery materialnej i niematerialnej23.
Dobro dziecka wymaga, aby sąd w postępowaniu o przysposobienie ustalił, w jaki sposób doszło do doboru stron zamierzonego przysposobienia. Dobro dziecka wymaga bardzo dokładnego rozpoznania całokształtu sytuacji dziecka, jego stanu zdrowia i rozwoju, specyficznych potrzeb i trudności oraz zapoznania z nimi przyszłego przysposabiającego, który powinien być należycie przygotowany do pełnienia funkcji rodzica adopcyjnego. Niezbędne jest ustalenie rzeczywistej motywacji ubiegania się o przysposobienie, postaw wychowawczych przysposabiających, ich gotowości zaakceptowania możliwości dziecka i stawiania mu realistycznych wymagań oraz korzystania z pomocy pedagogicznej.
Dobru dziecka sprzyja wychowywanie go w rodzinie pełnej (przez małżonków), której członkowie akceptują przysposobienie i osobę przysposabianą. Niezbędne jest szczegółowe zbadanie wszystkich aspektów czynnej zdolności wnioskodawcy do przysposobienia, wśród których podstawowe znaczenie mają jego kwalifikacje osobiste24.
Zarówno KPrDz w art. 21 in principo,jak i art. 114 § 1 KRO stanowią, że adopcja powinna być dokonana tylko dla dobra dziecka. Nie można kierować się w żadnym wypadku interesem przysposabiającego. Jego interes będzie zaspokajany wtórnie, ale nigdy nie może być rozpatrywany czy brany pod uwagę25, jeśli istnieją wątpliwości co do dobra dziecka, które ma być gwarantowane w wyniku adopcji.
[/hidepost]