Materialnoprawne podstawy adopcji zagranicznej
[hidepost=1]
Przesłanki adopcji zagranicznej
Zgodnie z KPrDz przesłanki, które statuują adopcję zagraniczną dzielą się na: ogólne i szczegółowe i pozostają one w ścisłym związku z omówionymi zasadami przysposobienia międzynarodowego.
Jako przesłanki ogólne można wskazać: kierowanie się interesem dobra dziecka w postępowaniu adopcyjnym, uznanie szczególnej roli rodziny w procesie wychowania, dążenie do pełnej ochrony praw rodziców, członków dalszej rodziny, rolę środowiska w wychowaniu dziecka (zob. Preambuła oraz art. 20 ust. 2 KPrDz).
Zarówno KPrDz w art. 21 in principo,jak i art. 114 § 1 KRO stanowią, że adopcja powinna być dokonana tylko dla dobra dziecka. Nie można kierować się w żadnym wypadku interesem przyspospobiającego. Jego interes będzie zaspokajany wtórnie, ale nigdy nie może być rozpatrywany czy brany pod uwagę30, jeśli istnieją wątpliwości co do dobra dziecka, które ma być gwarantowane w wyniku adopcji.
W art. 20 ust. 3 KPrDz ustawodawca sformułował obowiązek dbałości o zachowanie tożsamości etnicznej, kulturowej, religijnej i językowej przy podejmowaniu decyzji co do dokonania adopcji in genere, a więc nie tylko odnoszącej się do adopcji zagranicznej. Takiej przesłanki ogólnej dla adopcji należy szukać także w art. 21 pkt a) KPrDz, który wymaga, aby adopcja została przeprowadzona przez upoważnione władze.
Polskie prawo przewiduje, że nawiązanie stosunku przysposobienia następuje na podstawie orzeczenia sądu. Ustanowienie sądu jako organu właściwego do przeprowadzenia adopcji dziecka spełnia wymagania art. 21 lit. a) KPrDz. Nie można już jednak tego powiedzieć o stanie (fazie) sprzed złożenia wniosku o przysposobienie. Jak zauważa E. Holewińska-Łapińska31, „dobór przysposabiających dla konkretnego dziecka może być przypadkowy, ich kwalifikacje jako rodziców zastępczych są wadliwe, co nie zawsze uda się zweryfikować w postępowaniu przed sądem”. Z kolei art. 21. lit. a) KPrDz wymaga, aby właściwe władze brały udział w każdym stadium postępowania adopcyjnego celem weryfikacji, że adopcja jest dopuszczalna ze względu na interes dziecka. Postępowanie przed sądem tego nie gwarantuje. Ustalenie, czy zagwarantowanie odpowiedniej opieki w kraju oraz czy osoby przysposabiające są odpowiednimi kandydatami, wymaga częstokroć długich badań oraz specjalistycznej wiedzy psychologiczno-socjologicznej.
Adopcja powinna być także dokonana za zgodą osób zainteresowanych. Dotyczy to zarówno zgody rodziców, jak i dzieci. Jeśli chodzi o rodziców, to zgoda ta wymagana jest na podstawie art. 119 KRO. Co do zgody dziecka, to w prawie międzynarodowym normę o obowiązku uzyskania jego zgody lub wyrażenia opinii o adopcji należy dekodować z przepisu art. 12 ust. 1 KPrDz. Przewiduje on bowiem, że dziecku gwarantowane jest prawo do wypowiadania się w każdym postępowaniu sądowym i administracyjnym dotyczącym jego praw. KPrDz, ze względu na minimalny charakter swych norm, ogranicza się bowiem do pozostawienia kwestii proceduralnych prawu krajowemu. W związku z tym prawo polskie, zgodnie z art. 118 § 2 KRO, do ukończenia przez dziecko 13. roku życia32 wymaga jedynie wysłuchania go w kwestii adopcji, a dopiero po ukończeniu 13. roku życia (art. 118 § 1 KRO) zgoda na adopcję jest wymagana. W tej kwestii na podstawie art. 118 § 3 KRO jest dopuszczalny wyjątek w postaci rezygnacji ze zgody, który to wyjątek należy wykładać ściśle.
[/hidepost]