Mediacja jako alternatywa procesu karnego – przyczynek do dyskusji
[hidepost]
Dodatkowa tama dla rozwoju mediacji w sprawach karnych
Na koniec należy dodać, iż rozwojowi mediacji w sprawach karnych wybitnie nie sprzyjają obowiązujące obecnie przepisy dotyczące wynagradzania mediatorów. Zgodnie z § 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 18.6.2003 r. w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym18, zryczałtowana należność za przeprowadzenie postępowania mediacyjnego wynosi 120 zł, zaś ryczałt za doręczenia pism związanych z przeprowadzeniem mediacji 20 zł. Wynagrodzenie jest niezależne od nakładu pracy mediatora, stopnia skomplikowania sprawy, liczby osób biorących udział w mediacji, ilości spotkań mediacyjnych i czasu ich trwania. Warto zaznaczyć, że wynagrodzenie mediatora w sprawach cywilnych jest uregulowane odmiennie, zależy od wartości przedmiotu sporu i ilości posiedzeń mediacyjnych, a zwrot wydatków dotyczy faktycznie poniesionych kosztów19. Utrzymywanie odmienności wynagradzania mediatorów w sprawach cywilnych i karnych nie znajduje uzasadnienia. W konsekwencji braku godziwego wynagrodzenia za mediacje karne wielu mediatorów stroni od tego rodzaju spraw, czego dowodem jest choćby fakt, iż na wykazie instytucji i osób uprawnionych do przeprowadzania postępowania mediacyjnego w sprawach karnych, prowadzonym przez Prezesa Sądu Okręgowego w Gdańsku widnieje zaledwie 7 osób, zaś na liście stałych mediatorów specjalizujących się w sprawach cywilnych ponad 50-krotnie więcej, bo 74 osoby.
Podsumowanie
Podsumowując, wydaje się, że mediacja jest wykorzystywana w procesie karnym w zbyt małym zakresie, mimo iż ma wiele zalet. Stoją temu na przeszkodzie obecne uregulowania prawne, które nie pozwalają na uczynienie z mediacji alternatywy dla procesu sądowego w sprawach ściganych z oskarżenia publicznego, na większe zaangażowanie w rozstrzyganie sporów członków lokalnych społeczności, czy na użycie w trakcie postępowań pojednawczych nowoczesnych środków komunikacji. Niewiele jest także w obowiązujących przepisach zachęt do korzystania z mediacji dla sprawców. Z drugiej strony, uszczelnienia wymagają mechanizmy uruchamiające negatywne konsekwencje karnoprocesowe dla skazanych niewywiązujących się z zawartych ugód.
Mediation as an alternative to a criminal trial: a contribution to the discussion
The article outlines a number of advantages of mediation in criminal cases.It also points out the factors which in practice discourage the parties and the courts to use this institution and presents suggestions as to the directions of legislative changes which could increase the meaning of mediation in criminal cases and would take some burden off the relevant courts.
Key words: mediation, criminal cases, consensual dispute resolution, settlement, penal policy
* Autorka jest sędzią Sądu Rejonowego Gdańsk-Południe w Gdańsku.
1 N. Christie, Conflicts as property, „British Journal of Criminology”, Nr 17/1977, s. 115.
2 Idem, Granice cierpienia, Warszawa 1991.
3 Rekomendacja Nr R (99) 19 Komitetu Ministrów (Rady Europy) dla Państw Członkowskich o mediacji w sprawach karnych, przyjęta dn. 15.9.1999 r.; dalej jako: Rekomendacja.
4 Postępowania w sprawach karnych w sądach powszechnych zakończone w wyniku postępowania mediacyjnego w latach 1998–2015, dane Ministerstwa Sprawiedliwości, dostępne na: http://ms.gov.pl/pl/dzialalnosc/mediacje/publikacje-akty-prawne-statystyki/download,1652,5.html, dostęp: 19.10.2017 r.
[/hidepost]