Moc wiążąca wyroków Krajowej Izby Odwoławczej w postępowaniach sądowych związanych ze zwrotem wadium
[hidepost=1]
Skutki procesowe wyroku KIO w aspekcie wykonalności, prawomocności, mocy wiążącej (i prejudycjalności)
Bez względu jednak na przyjętą koncepcję dotyczącą statusu KIO, a więc czy będzie to quasi-sąd, czy też szczególny organ państwowy, to jednak w ramach przepisów PrZamPubl brakuje określenia skutków, jakie niesie za sobą wyrok KIO, a w szczególności w zakresie prawomocności, mocy wiążącej, czy też prejudycjalności. Jedynym przepisem, który można wskazać, jest art. 197 ust. 1 PrZamPubl, zgodnie z którym orzeczenie Izby po stwierdzeniu przez sąd jego wykonalności, ma moc prawną na równi z wyrokiem sądu państwowego. Takie stwierdzenie na pierwszy rzut oka wydaje się dość banalne i jasne. Niestety tak nie jest, i może pojawić się tu szereg wątpliwości zarówno natury praktycznej, jak i teoretycznej.
1) Wykonalność wyroków KIO
W pierwszej kolejności należy podnieść, że pojęcie wykonalności w dotychczasowej doktrynie prawa procesowego ujmowane jest w sposób niejednolity. Wyróżnia się dwa znaczenia terminu wykonalność, wskazując przy tym na wykonalność w znaczeniu szerokim (sensu largo) oraz wykonalność w znaczeniu wąskim (sensu stricto). W tym pierwszym wypadku wykonalność orzeczenia sprowadza się do skutków, które niekoniecznie wiążą się tylko z przymusową egzekucją, lecz znajdują one odzwierciedlenie w szerszym aspekcie, tzn. obejmującym możliwość dokonywania innych jeszcze czynności zmierzających do tego, aby prawomocne orzeczenie wywołało skutki prawne, dla których zostało ono właśnie wydane19. Szerokie ujęcie nie jest jednak powszechnie przyjęte. Z kolei w drugim znaczeniu wykonalność polega na zdatności orzeczenia do wykonania w drodze egzekucji i to znaczenie jest dominujące w doktrynie prawa procesowego20. Wykonalność jest cechą tylko orzeczeń zasądzających świadczenie, a zatem w ramach tego skutku podmiot uprawniony może żądać od właściwych organów państwowych urzeczywistnienia nałożonego na podmiot zobowiązany nakazu spełnienia świadczenia21. W tym drugim aspekcie należało będzie także oceniać wykonalność wyroków KIO, który po nadaniu klauzuli wykonalności stanie się pozasądowym tytułem wykonawczym.
We wskazanym wyżej art. 197 ust. 1 PrZamPubl mamy do czynienia ze szczególną sytuacją, w której na podstawie orzeczenia sądu powszechnego (postanowienia), w tym wypadku dotyczącego stwierdzenia wykonalności, następuje przypisanie do wyroku KIO określonego skutku procesowego, a mianowicie skutku w postaci wykonalności. Tym samym można przyjąć, że przed stwierdzeniem wykonalności wyrok KIO nie ma żadnej mocy prawnej, skoro ustawodawca wyraźnie wskazuje, iż dopiero stwierdzenie wykonalności powoduje, że wyrok KIO ma moc prawną na równi z wyrokiem sądu państwowego. Tak więc stwierdzenie wykonalności przez sąd powszechny w drodze postanowienia ma tu podstawowe, a jednocześnie priorytetowe znaczenie. Tym samym uzasadnione jest przyjęcie, iż z momentem wydania wyroku KIO nie ma on żadnej mocy prawnej zrównanej z mocą wyroku sądu państwowego – takie bowiem stanowisko jednoznacznie wynika z art. 197 ust. 1 PrZamPubl. Aby moc prawna wyroku KIO była na równi z wyrokiem sądu państwowego, niezbędna jest interwencja sądu powszechnego. Bez czynności tzw. stwierdzenia wykonalności wyroku KIO, wyrok KIO jest jedynie określonego rodzaju czynnością konwencjonalną, do której nie sposób przypisać żadnego skutku procesowego. Nietrudno zauważyć, że w analizowanym przypadku mamy do czynienia ze szczególną sytuacją prawnoprocesową, ponieważ nie jest to typowy przypadek nadania klauzuli wykonalności orzeczeniu sądu powszechnego, lecz orzeczeniu organu, który, po pierwsze, nie jest kwalifikowany do organów wymiaru sprawiedliwości, a po drugie, dopiero stwierdzenie wykonalności sprawia przypisanie do orzeczenia KIO określonej mocy prawnej, która przez ustawodawcę rozumiana jest jako moc prawna zrównana z mocą wyroku sądu państwowego.
Dodatkowo z tej perspektywy sytuacja jest bardzo zbliżona do stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego, z tym że w tym ostatnim przypadku istnieją regulacje ustawowe mówiące o możliwości odmowy stwierdzenia wykonalności. Stwierdzenie wykonalności będzie zatem oznaczało przypisanie do wyroku KIO jedynie skutku w postaci wykonalności. Ustawa bowiem nie odnosi się do innych skutków w świetle art. 197 ust. 1 PrZamPubl, takich jak chociażby prawomocność. A ponadto, ustawodawca nie przewidział w odniesieniu do wyroków KIO czynności np. uznania, która zdecydowanie ułatwiałaby podejście sądów właśnie do materii zamieszczonej w wyrokach KIO, albowiem sprawiałaby, że wyrok KIO miałby przyznany skutek w postaci prawomocności.
[/hidepost]