O mediacji w Niemczech

(inne teksty tego autora)

[hidepost]

Nawet w wypadku zagrożenia dobra dziecka sąd powinien doprowadzić rodziców do ugody (§ 157 FamFG). Ugoda ma tym samym pierwszeństwo przed rozstrzygnięciem sądowym sporu.

Rola biegłego psychologa może być odrębna w postępowaniu dotyczącym dzieci. W tradycyjnym modelu biegły sporządza ekspertyzę, np. w kwestii spornej, któremu z rodziców należy powierzyć opiekę rodzicielską. Biegły tradycyjny może przy tym dojść do wniosku, że ani ojcu, ani matce nie należy powierzyć opieki rodzicielskiej. W postępowaniu dotyczącym dzieci sąd może nakazać, aby biegły już podczas przygotowania ekspertyzy dążył do pogodzenia stron i zawarcia ugody⁵³. To także alternatywny wobec mediacji sposób rozwiązania sporu.

2. Postępowanie w przypadku sporów transgranicznych

W przypadku sporów transgranicznych dotyczących dzieci mogą znajdować zastosowanie następujące akty prawne: rozporządzenie Bruksela IIa⁵⁴, Konwencja haska z 25.10.1980 r. dotycząca cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę⁵⁵, Konwencja haska z 5.10.1961 r. o właściwości organów i prawie właściwym w zakresie ochrony małoletnich⁵⁶, Europejska Konwencja z 25.1.1996 r. o wykonywaniu praw dzieci⁵⁷. Organem centralnym zgodnie z tymi konwencjami jest w Niemczech Federalny Urząd Sprawiedliwości (Bundesamt für Justiz). Przy udzielaniu pomocy prawnej obowiązują następujące zasady.

Istnieje bliska współpraca między sądami i mediatorami, koordynowana przez Federalny Urząd Sprawiedliwości w Bonn⁵⁸. Istnieje specjalne stowarzyszenie na rzecz rozwiązywania konfliktów międzynarodowych związanych z dziećmi w drodze mediacji: MiKK e.V. (stowarzyszenie zarejestrowane)⁵⁹. Od 1.7.2011 r. obowiązuje umowa ramowa między Federalnym Urzędem Sprawiedliwości a MiKK e.V. Na mocy tej umowy Federalny Urząd Sprawiedliwości powierzył organizację praktyczną tych mediacji, które mają związek z postępowaniami prowadzonymi przez Bundesamt, Mikk e.V.⁶⁰. Generalną zasadą pracy Mikk e.V. jest system komediacji⁶¹. Polega on na prowadzeniu mediacji przez dwunarodową lub tzw. dwukulturową parę mediatorów: „W skład zespołu wchodzi zazwyczaj kobieta i mężczyzna. Jedno z nich jest z zawodu prawnikiem, drugie zaś psychologiem lub pedagogiem (społecznym). Oboje mają dodatkowe wykształcenie w zakresie mediacji”⁶².

Od pewnego czasu istnieje kilka sądów właściwych w procedurach przewidywanych przez Konwencję haską dotyczącą cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę, które starają się do przeprowadzanych postępowań włączyć mediację pozasądową. Stanowi to dobry przykład współpracy między sądem a mediatorem (zespołem mediatorów)⁶³. Od początku postępowania sędzia wyznacza terminy dwóch rozpraw sądowych. Zgodnie z art. 11 ust. 3 rozporządzenia Bruksela IIa, postępowanie sądowe dotyczące powrotu dziecka na podstawie Konwencji haskiej dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę powinno zostać w zasadzie zakończone w ciągu 6 tygodni od wniesienia wniosku. Uczestnictwo mediatorów ani postępowanie w przedmiocie powrotu dziecka samo w sobie nie może powodować zwłoki. Dlatego sędzia wyznacza pierwszą rozprawę sądową, która nie przekracza jednej godziny, w terminie około 3 do 4 tygodni od wpływu wniosku i jednocześnie drugą, właściwą rozprawę sądową odnośnie wniosku zgodnie z Konwencją haską dotyczącą cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę, około 10 dni późnej. W międzyczasie jest czas na mediację. Mediatorzy, wyszkoleni przez MiKK e.V. specjalnie pod kątem spraw o uprowadzenie dziecka, zobowiązani są prowadzić mediację w tym krótkim czasie. Już na pierwszy termin sędzia wzywa, bez dodatkowych kosztów dla stron, jednego z mediatorów MiKK e.V. Strony poznają jednego z dwóch mediatorów i mogą zdecydować się na mediację, która również tutaj jest dobrowolna. Bardzo ważna jest przy tym osoba sędziego. Bowiem to przede wszystkim sędzia kieruje strony do mediacji. Na ogół strony chętnie akceptują ofertę sądu. Przeprowadzana mediacja nie jest jednak mediacją sądową. Rodzice ponoszą jej koszty. W szczególnych ­sytuacjach, w przypadku biedy, istnieje możliwość poniesienia kosztów przez Federalny Urząd Sprawiedliwości. Po mediacji z dwoma mediatorami odbywa się druga rozprawa sądowa, zazwyczaj przeznaczona na zaprotokołowanie ugody, którą strony zawarły z udziałem MiKKe.V. Sąd zatwierdza ugodę, w zależności od przedmiotu. Zatwierdzona ugoda staje się tytułem wykonawczym.
[/hidepost]