O niezależność władzy sądowniczej?

Wprowadzenie

Wyrokiem z 12.12.2012 r. (K 1/12) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 22 i 23 ustawy z 22.12.2011 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej¹ są zgodne z art. 2, art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 31 ust. 3, art. 88 ust. 1 oraz art. 178 ust. 2 Konstytucji RP oraz nie są niezgodne z art. 88 ust. 2, art. 216 ust. 5, art. 219 ust. 1 i 2, art. 220 ust. 1 oraz art. 221 Konstytucji RP.

Doprecyzowując zakres dalszych rozważań, w pierwszej mierze należy wskazać, że wnioskodawca wystąpił o stwierdzenie niezgodności art. 22 i 23 ustawy okołobudżetowej po pierwsze, z art. 2 w zw. z art. 88 ust. 1 i 2 Konstytucji, ze względu na nieuzasadnione skrócenie minimalnego okresu vacationis legis; po drugie,
z art. 2 w zw. z art. 178 ust. 2 Konstytucji, ze względu na naruszenie – w sposób arbitralny i nieuzasadniony – zasady ochrony praw nabytych oraz zasady zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa; po trzecie, z art. 2 w zw. z art. 219 ust. 1 i 2 oraz art. 221 Konstytucji, ze względu na naruszenie zasady rzetelnej legislacji przez niespełnienie merytorycznych przesłanek uchwalenia zakwestionowanych przepisów, wyrażające się w braku rzetelnego uzasadnienia oraz niedochowanie trybu uchwalania takiej zmiany; po czwarte, z art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji, ze względu na naruszenie majątkowego prawa do wynagrodzenia zasadniczego sędziów i sędziów Sądu Najwyższego oraz po piąte, z art. 178 ust. 2 w zw. z art. 216 ust. 5 i art. 220 ust. 1 Konstytucji, ze względu na naruszenie obowiązku zapewnienia sędziom wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków. Przed przystąpieniem do szczegółowych rozważań można pogrupować zarzuty wnioskodawcy na dwie zasadnicze grupy: pierwsza dotyczy kwestii prawidłowości legislacyjnej uchwalania aktu prawnego, zaś druga odnosi się do, najogólniej rzecz ujmując, przyjęcia określonego modelu rozwiązania konfliktu realizacji celu politycznego – ochrony równowagi budżetowej
z uprawnieniem do wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu sędziowskiego, co jest gwarancją niezależności sądownictwa w kontekście zasady trójpodziału władz.

[hidepost=1]

Zasady poprawnej legislacji

1. Zasada odpowiedniego vacatio legis

Odnosząc się do pierwszego zarzutu niekonstytucyjności art. 2 w zw. z art. 88 ust. 1 i 2 Konstytucji, wnioskodawca podał, że ocena zagadnienia vacatio legis powinna być dokonywana przy uwzględnianiu treści art. 4 ust. 1 ustawy z 20.7.2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych². Uregulowanie to jako regułę ustanawia 14-dniowe vacatio legis. W ocenie wnioskodawcy, nie zaistniał usprawiedliwiony przypadek racjonalizujący wejście w życie analizowanego aktu prawnego w terminie krótszym niż wskazane 14 dni. Ponadto, brak w uzasadnieniu projektu ustawy informacji o skróceniu standardowej vacatio legis, oznacza samo w sobie naruszenie zasad poprawnej legislacji.

Trybunał Konstytucyjny uznał powyższy zarzut za nieuzasadniony. Powołując się na swoje wcześniejsze rozstrzygnięcia³ przyjął, że skrócenie vacatio legis było uzasadnione koniecznością wejścia w życie ustawy budżetowej. Na poparcie swojego stanowiska wskazał, że ustawa okołobudżetowa wprowadziła zmiany stanu prawnego konieczne do przyjęcia ustawy budżetowej, bo decydujące o poziomie dochodów i wydatków budżetu. Bez zmian dokonywanych ustawą okołobudżetową nie jest możliwe uchwalenie ustawy budżetowej o określonej treści. Skoro zaś ustawa budżetowa – niezależnie od daty uchwalenia i publikacji – obowiązuje przez cały rok budżetowy⁴, to zmiany przewidziane ustawą okołobudżetową musiały zostać wprowadzone również z początkiem tego roku. Innymi słowy, uchwalenie możliwie zrównoważonego budżetu państwa na rok bieżący – mieszczące się niewątpliwie w interesie publicznym – wymagało wejścia ustawy okołobudżetowej w życie z dniem 1.1.2012 r.

[/hidepost]