OBWE krytycznie o projekcie ustawy o Sądzie Najwyższym w przejściowej opinii

W swojej pilnej opinii w sprawie projektu ustawy o Sądzie Najwyższym i niektórych innych ustaw (na dzień 16.1.2023 r.) OBWE podkreśla, że:
– o ile każde państwo ma prawo do reformowania swojego systemu sądowniczego, reformy takie powinny zawsze być zgodne z wymogami konstytucyjnymi danego państwa, przestrzegać zasad praworządności, być zgodne z prawem międzynarodowym i standardami praw człowieka, a także zobowiązaniami OBWE;
– projekt ustawy nie uchyla całkowicie problematycznych podstaw dyscyplinarnych wprowadzonych w 2020 r.; o ile wyłączenia dyscyplinarne jednoznacznie pozwalają sędziom na wykonywanie ich zasadniczych funkcji sądowniczych, szerokie i ogólnikowe podstawy dyscyplinarne nie zostały jednocześnie uchylone;
– takie podstawy mogą być nadal wykorzystywane do nakładania kar dyscyplinarnych na sędziów pełniących swoje funkcje lub podejmujących działania zgodne z prawem, a tym samym wpływać na ich niezawisłość;
– brak jest jasności w odniesieniu do kryteriów kierujących oceną niezawisłości, bezstronności i „ustanowienia na podstawie ustawy” danego sądu. Ścisły 7-dniowy termin na złożenie wniosku od dnia powiadomienia o składzie sędziowskim pozostaje wymogiem potencjalnie utrudniającym skuteczne stosowanie tego mechanizmu w praktyce;
– pomimo uwzględnienia szeregu kwestii, projekt ustawy nie uwzględnia innych zasadniczych uchybień systemowych podważających niezawisłość sędziowską, na które zwracały już uwagę sądy regionalne, inne instytucje międzynarodowe, jak również poprzednie opinie ODIHR. Uchybienia te dotyczą w szczególności braku niezawisłości KRS, nadmiernej dominacji władzy wykonawczej nad wymiarem sprawiedliwości i sądownictwem, wadliwego postępowania dyscyplinarnego oraz zbyt szerokich i ogólnikowych podstaw dyscyplinarnych, które stwarzają możliwość arbitralnej interpretacji i nadużyć;
– projekt nie oferuje żadnych zabezpieczeń, które uniemożliwiałyby kwestionowanie orzeczeń dyscyplinarnych NSA wydawanych przez składy orzekające złożone z sędziów powołanych przez zreformowaną KRS w taki sam sposób jak izby Sądu Najwyższego¹.

¹ Całość opinii na stronie: https://www.iustitia.pl/4624-obwe-krytycznie-o-projekcie-ustawy-o-sadzie-najwyzszym-w-przejsciowej-opinii.