Odpowiedzialność cywilna sędziego za naruszenie czci w postępowaniu cywilnym
[hidepost]
* Autor jest adiunktem w Katedrze Postępowania Cywilnego, WPiA Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.
1 Przez to pojęcie należy rozumieć „moralną wartość, z której jednostka zdaje sobie sama sprawę (szacunek dla siebie) i której poszanowania ma prawo (moralne) wymagać od innych” (tak np. J. Wierciński, Niemajątkowa ochrona czci, Warszawa 2002, s. 59).
2 Zob. J. Gudowski, Cywilnoprawna odpowiedzialność sędziego (z uwzględnieniem aspektów historycznych i prawnoporównawczych) [w:] Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa Profesora Maksymiliana Pazdana, Kraków 2005, s. 990; J.R. Kubiak, J. Kubiak, Immunitet sędziowski, PS Nr 11–12/1993, s. 21; S. Rudnicki, Ochrona dóbr osobistych na podstawie art. 23 i 24 KC w orzecznictwie Sądu Najwyższego w latach 1985–1991, PS Nr 1/1992, s. 44–46; W. Daszkiewicz, Glosa do uchwały składu 7 sędziów z 10.11.1986 r., III CZP 17/86, PiP Nr 10/1987, s. 194.
3 Zob. J. Wierciński, op. cit., s. 59–61. Zob. uchwała SN (7) z 28.5.1971 r., III PZP 33/70, OSNCP Nr 11/1971, poz. 188.
4 Por. J. Wierciński, op. cit., s. 60–61.
5 Zob. wyrok SN z 8.2.1991 r., I CR 791/90, Legalis; wyrok SA w Katowicach z 18.4.2013 r., V ACa 64/13, Legalis.
6 Por. też W. Broniewicz, Odpowiedzialność sędziego w prawie polskim, SPE 1978, T. XX, s. 33. Autor ten przyjmował, że jeśli szkoda została wyrządzona przez sędziego nieumyślnie, to odpowiedzialność Skarbu Państwa jest wyłączna (na podstawie art. 120 KP). Jeśli szkoda została wyrządzona umyślnie, odpowiedzialność sędziego jest solidarna ze Skarbem Państwa.
7 Zob. wyrok SN z 4.4.2014 r., II CSK 407/13, Biul. SN Nr 9/2014; uchwała SN z 27.9.2012 r., III CZP 48/12, OSNC Nr 3/2013, poz. 31. Zob. W. Daszkiewicz, op. cit., s. 194. W wyjątkowych wypadkach dopuszcza ją J. Gudowski, Cywilnoprawna…, op. cit., s. 990.
8 Zob. w szczególności B. Banaszak, Konstytucyjne ujęcie zasady niezawisłości sędziowskiej w Polsce, ZNSA Nr 6/2009, s. 13.
9 W orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, że piastun organu osoby prawnej może ponosić odpowiedzialność osobistą za naruszenie dóbr osobistych równolegle z tą osobą prawną. Taki sam pogląd prezentowany jest w odniesieniu do odpowiedzialności osób naruszających dobra osobiste przy wykonywaniu władzy publicznej. Zob. np. wyroki SN z 28.11.1980 r., IV CR 475/80, OSNCP Nr 9/1981, poz. 170; z 12.10.2007 r., V CSK 249/07, OSG Nr 4/2009, poz. 25; z 3.12.2010 r., I PK 120/10, OSNAPiUS Nr 3–4/2012, poz. 39; z 8.11.2012 r., I CSK 177/12, Legalis; z 21.3.2013 r., III CSK 225/12, Legalis.
10 Por. T. Ereciński, Niezawisłość sędziowska a swoboda orzekania w sprawach cywilnych [w:] Współczesne problemy prawa prywatnego. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Edwarda Gniewka, Warszawa 2010, s. 125; L. Garlicki, Komentarz do art. 178 Konstytucji RP [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. T. IV. Komentarz, pod red. L. Garlickiego, Warszawa 2005, s. 11.
11 Zob. T. Ereciński, J. Gudowski, J. Iwulski, Komentarz do art. 80 PrUSP [w:] Prawo o ustroju sądów powszechnych. Komentarz, pod red. J. Gudowskiego, Warszawa 2009, s. 301; B. Banaszak, op. cit., s. 15; J.R. Kubiak, J. Kubiak, op. cit., s. 20.
12 Tak T. Ereciński, J. Gudowski, J. Iwulski, Komentarz do art. 80 PrUSP [w:] op. cit., s. 301.
13 Por. szerzej o koncepcjach nadużycia prawa procesowego i trudnościach z ich wdrożeniem de lege lata A. Torbus, Zawezwanie do zawarcia ugody w postępowaniu pojednawczym a problem nadużycia prawa [w:] Jus et remedium. Księga jubileuszowa Profesora Mieczysława Sawczuka, pod red. A. Jakubeckiego, J.A. Strzępki, Warszawa 2010, s. 600–603; tenże, Problem nadużycia uprawnień procesowych przez strony w projekcie nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego [w:] Reforma postępowania cywilnego w świetle projektów Komisji Kodyfikacyjnej, pod red. K. Markiewicza, Warszawa 2011, s. 221–222.
14 Por. W. Kozielewicz, Odpowiedzialność sędziego za sformułowania zawarte w uzasadnieniu orzeczenia [w:] Przestępstwa przeciwko czci i nietykalności cielesnej, pod red. M. Mozgawy, Warszawa 2013, s. 245–246.
15 Tak w szczególności M. Safjan, Komentarz do art. 448 KC [w:] Kodeks cywilny. T. I. Komentarz do art. 1–44910, pod red. K. Pietrzykowskiego, Warszawa 2013, Nb 13, s. 1321–1322; P. Machnikowski, A. Śmieja [w:] System Prawa Prywatnego. T. 6. Prawo zobowiązań – część ogólna, pod red. A. Olejniczaka, Warszawa 2014, Nb 187, s. 742; B. Lewaszkiewicz-Petrykowska, W sprawie wykładni art. 448 KC, PS Nr 1/1997, s. 6.
[/hidepost]