Odszkodowanie za najem pojazdu zastępczego
[hidepost=1]
SUMMARY
Compensation for hiring a substitute vehicle
The article presents the problems of reimbursement of costs of hiring a substitute vehicle, especially in the light of the Supreme Court Resolution of 5 November 2011 (III CZP 5/11). The key issues are the basis of liability for such loss, its legal character and grounds for calculating due compensation. It is emphasised
that reimbursement of this type of costs is not justified in all cases, so the claimant must prove that incurring them was needed and economically justified in the given circumstances.
* Katedra Prawa Ubezpieczeniowego UMK.
1 III CZP 5/11, OSP Nr 1/2013, poz. 2, s. 7, Biul. SN Nr 11/2011.
2 Zob. M. Wałachowska, M.P. Ziemiak, Kompensacja kosztów pomocy prawnej w postępowaniu likwidacyjnym, PiP Nr 1/2014, s. 58 i n.
3 Zob. J. Winiarz, Obowiązek naprawienia szkody, Warszawa 1970, s. 19. R. Longchamps de Bérier stwierdził wręcz, że definicja szkody jest zbędna, ponieważ wystarczy znaczenie przywiązywane do tego wyrazu w języku potocznym – zob. tegoż, Uzasadnienie do projektu Kodeksu zobowiązań, Warszawa 1934–1939, s. 191. Jest to pewne uproszczenie, gdyż pojęcie szkody ma charakter wieloznaczny, prawidłowym jest raczej posługiwanie się terminem szkody prawnie relewantnej. Por. także T. Dybowski [w:] System prawa cywilnego. T. III, cz. I. Prawo zobowiązań – część ogólna, pod red. Z. Radwańskiego, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1981, s. 214.
4 Por. R. Longchamps de Bérier, Zobowiązania, Poznań 1948, s. 239; B. Lewaszkiewicz-Petrykowska, Węzłowe problemy odpowiedzialności cywilnej w ujęciu profesora Adama Szpunara
[w:] Odpowiedzialność cywilna. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Adama Szpunara, Kraków 2004, s. 43 i n.
5 W nauce dominujący jest pogląd o szerokim ujęciu szkody, jako kategorii obejmującej zarówno uszczerbek o charakterze majątkowym, jak i niemajątkowym – zob. np. Z. Banaszczyk
[w:] Kodeks cywilny. T. I. Komentarz do art. 1–449¹¹, pod red. K. Pietrzykowskiego, Warszawa 2008, s. 993; T. Wiśniewski [w:] G. Bieniek, H. Ciepła, S. Dmowski, J. Gudowski, K. Kołakowski,
M. Sychowicz, T. Wiśniewski, C. Żuławska, Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga trzecia. T. 1. Zobowiązania, Warszawa 2009, s. 82; Z. Radwański, A. Olejniczak, Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 2006, s. 91. Niektórzy autorzy zawężają jednak to pojęcie do uszczerbku majątkowego – zob. W. Warkałło, Odpowiedzialność odszkodowawcza. Funkcje, rodzaje, granice, Warszawa 1972, s. 125–126; J. Winiarz, op. cit., s. 20. Ponadto przyjmuje się, co do zasady, że w ramach odpowiedzialności kontraktowej szkodą jest wyłącznie uszczerbek o charakterze majątkowym – por. np. T. Pajor, Odpowiedzialność dłużnika za niewykonanie zobowiązania, Warszawa 1982, s. 147. W nowszych wypowiedziach doktryny postuluje się jednak, aby dopuścić możliwość kompensacji także szkody niemajątkowej – por. np. M. Nesterowicz, Zadośćuczynienie pieniężne ex contractu i przy zbiegu z odpowiedzialnością ex delicto, PiP Nr 1/2007,
s. 20 i n.; M. Safjan, Naprawienie krzywdy niemajątkowej w ramach odpowiedzialności ex contractu [w:] Odpowiedzialność cywilna. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Adama Szpunara, Kraków 2004, s. 266 i n.; M. Wałachowska, Zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, Toruń 2007, s. 392.
6 Zob. T. Wiśniewski [w:] op. cit., s. 84; B. Lewaszkiewicz-Petrykowska, Zasada pełnego odszkodowania (mity i rzeczywistość) [w:] Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa Profesora Maksymiliana Pazdana, Kraków 2005, s. 1072; T. Dybowski [w:] System…, op. cit., s. 229.
7 Tak m.in. Z. Radwański, A. Olejniczak, Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 2001, s. 83; T. Wiśniewski [w:] op. cit., s. 82.
8 Por. T. Dybowski [w:] System…, op. cit., s. 215 i n.; M. Kaliński, Szkoda na mieniu i jej naprawienie, Warszawa 2008, s. 279 uznaje wręcz to kryterium jako „nieoperatywne”. Autor wskazuje wśród uszczerbków obiektywnie niekorzystnych (i zarazem naruszających autonomię poszkodowanego) m.in. koszty zastosowania dóbr zastępczych bądź prowizorycznej naprawy rzeczy w czasie między jej uszkodzeniem i ostateczną naprawą – ibidem, s. 282.
9 Zob. W. Warkałło, op. cit., s. 131; T. Dybowski, System…, op. cit., s. 230; A. Szpunar, Ustalenie odszkodowania w prawie cywilnym, Warszawa 1975, s. 71. Takie ujęcie uzasadnione jest stosowaniem tzw. teorii różnicy dla oceny rozmiaru poniesionego uszczerbku. Por. także G. Bieniek, Odpowiedzialność cywilna za wypadki drogowe, Warszawa 2007, s. 182.
10 Por. T. Wiśniewski [w:] op. cit., s. 78.
[/hidepost]