Opinia SSP „Iustitia” o prezydenckim projekcie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa
Stowarzyszenie negatywnie zaopiniowało1 projekt ustawy o zmianie ustawy o KRS przedstawiony przez Prezydenta RP. Projekt ten należy oceniać biorąc pod uwagę jego treść, w oderwaniu od wcześniejszych rządowych propozycji:
1. Projekt prezydencki przewiduje, że sędziów do KRS będzie wybierał Sejm. Zdaniem Stowarzyszenia jest to nie do pogodzenia z konstytucyjną zasadą niezależności i odrębności władzy sądowniczej. Na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów Konstytucja RP postawiła KRS. Skład Rady nie może być uzależniony wyłącznie od decyzji pozostałych władz. Dlatego Konstytucja RP wyraźnie limituje ilość członków KRS wybranych przez przedstawicieli władzy wykonawczej (Prezydenta) oraz ustawodawczej (Sejm i Senat). Biorąc pod uwagę zasadniczą wadliwość proponowanego mechanizmu bez znaczenia dla oceny tego rozwiązania jest to, czy parlament dokona wyboru zwykłą, czy kwalifikowaną (3/5) większością głosów.
2. Projekt nie wychodzi – wbrew uzasadnieniu prezydenckiego weta do ustawy o zmianie ustawy o KRS – naprzeciw oczekiwaniom środowiska sędziowskiego co do zwiększenia reprezentatywności Rady (chodziło o zwiększenie reprezentacji w Radzie przedstawicieli sądów niższych szczebli). Jedynie w projekcie opracowanym przez nasze Stowarzyszenie zaproponowano parytet gwarantujący zasiadanie w KRS sędziów sądów rejonowych.
3. Stowarzyszenie wskazało, iż konieczne jest zapewnienie transparentnych procedur wyboru członków Rady i ich działań, a także stworzenie obywatelom mechanizmów kontrolnych tych procedur. Stowarzyszenie przedstawiło własny projekt ustawy dotyczący zmian w tym zakresie. Propozycje zawarte w projekcie prezydenckim, aczkolwiek idą w dobrym kierunku, to jednak są niewystarczające.
4. Propozycje Prezydenta RP prowadzą do dalszego osłabienia roli samorządu sędziowskiego. Likwidacja zebrań przedstawicieli apelacji i okręgów sądowych będzie skutkowała pozbawieniem władzy sądowniczej nawet tej namiastki centralnego organu samorządowego.
5. Stowarzyszenie negatywnie oceniło propozycje zmierzające do usankcjonowania możliwości odmowy powołania przez Prezydenta kandydata wskazanego przez KRS. Chodzi o projektowany obowiązek przedstawienia Prezydentowi przez Radę informacji o pozostałych kandydatach, oceny wszystkich kandydatów oraz dokumentacji postępowania w sprawie. Zgodnie z art. 179 Konstytucji RP sędziowie są powoływani przez Prezydenta Rzeczypospolitej, na wniosek KRS. Norma ta nie wyposaża Prezydenta w uprawnienie do wyboru kandydatów na stanowisko sędziego, czy oceny prawidłowości procedury wyłaniania kandydata wskazanego we wniosku Rady.
6. Stowarzyszenie po raz kolejny negatywnie odniosło się do regulacji pozwalających na przerwanie konstytucyjnej kadencji członków Rady oraz krytycznie oceniło wprowadzenie wspólnej czteroletniej kadencji członków Rady wybranych spośród sędziów.
7. Projekt prezydencki nie umożliwia udziału społeczeństwa, w znacznej mierze pozostającego poza strukturami partii politycznych, w działalności Rady. Naprzeciw tym postulatom wychodzi jedynie projekt naszego Stowarzyszenia przewidujący powołanie Komisji Społecznej przy KRS, jako organu doradczego, w której zasiadaliby przedstawiciele organizacji pozarządowych zajmujących się działalnością wymiaru sprawiedliwości oraz przedstawiciele zawodów prawniczych.
(IS)
1 Pełny tekst opinii dostępny na stronie: http://www.iustitia.pl